Aile konutu şerhi, Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde düzenlenmiş olup evlilik birliğinin tarafları olan karı kocanın birlikte yaşadıkları aile konutunun Tapu Müdürlüğü’nde gerekli işlemler yapılarak satılmasının/devredilmesinin önüne geçen, tapu kaydına düşülen kayıttır. Aile Konut Şerhi, eşlerin sahip oldukları ana taşınmaz üzerindeki haklarının keyfi kullanılmasının (satılmasının, devredilmesinin vb. işlemlerin) önüne geçmektedir.

Boşanma davalarında boşanma neticesinde tarafların yaşantıları değişecek, ortak hayat son bulacaktır. Peki ortak hayat son bulurken, evlilik birliği süresince kullanılan ortak malların durumu ne olacaktır ? İşte bu hususu yanıtlarken dava başlangıcında veya devamında yapılması gereken ivedi hareket ; tarafların birlikte yaşadıkları eve, ilgili Tapu Müdürlüğü’nde şerh koydurmak olacaktır. Aile Konut Şerhi, Tapuda yapılan işlemle, ilgili taşınmazın bir evlilik birliğine dayanarak kullanımda olduğunu beyan eden şerhtir ve 3. kişileri bağlar. Kısacası ; şerh ile birlikte, eşlerden herhangi birisi, keyfi olarak taşınmazı satamayacak, taşınmaz üzerinde herhangi bir işlem tesis edemeyecek ve 3. kişilere herhangi bir kazanım sağlayamayacaktır. Günümüzde süregelen boşanma davalarında aile konut şerhi konulması, malik olmayan eşin haklarını korumak yönünden muhakkak yapılması gereken bir işlemdir.

Aile Konutu Şerhi Eşlere Kanunla Tanınmış Bir Haktır

Aile konutu şerhi, tapuda malik görünen şahsın, bu taşınmazı keyfi olarak satmasını engelleyecek olan şerhtir. Nitekim Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde Aile Konutu düzenlenmiş ve burada eşlere tapuda şerh koyma hakkı verilerek, malik olan eşin ortak konutu satmasının önüne geçilmek istenmiştir. Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesine göre ; ‘Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hakimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir.’ Demektedir. Madde içeriğinden de anlaşılacağı üzere eşlerden herhangi birisi bu işlemi gerçekleştirebilecektir.

Türk Medeni Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.

Aile Konutu Şerhi İçin Hangi İşlemler Yapılmalıdır ?

Aile konutu şerhi uygulamada taşınmazın sahibi olmayan kişi tarafından yapılması gereken işlemdir. Nitekim malik olmayan şahıs için söz konusu taşınmazın satılması hak kaybına yol açacaktır. Bu işlem için iki ana başlıkta değerlendirme yapmak yerinde olacaktır :

a. Bireysel Olarak Tapuya Aile Konutu Şerhi Koyulması

Türk Medeni Kanunu’nun 194. maddesinde de belirtildiği üzere ; malik olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir denilmektedir. İşbu nedenle malik olmayan eş, ilgili Tapu Müdürlüğü’ne giderek bir dilekçe ile bu işlemi tesis edebilecektir. Bu işlemin bireysel olarak yapılabilmesi için malik olmayan eşin şu belgelerle birlikte başvuru yapması gerekmektedir :

  • Talep Dilekçesi
  • Evlilik Cüzdanı
  • İkametgah Belgesi

Bu belgeler ile ilgili Tapu Müdürlüğü’ne başvurulduğu takdirde, müdürlük gerekli tetkik ve incelemelerini yaptıktan sonra tapuya şerh düşecek ve malik olan eş artık sizin rızanız olmadıkça aile konutunuz üzerinde herhangi bir işlem tesis edemeyecektir.

b. Mahkeme Kanalıyla Aile Konutu Şerhi Koyulması

İlgili şahıslar, boşanma davası devam ederken Aile Mahkemesi’nden de bu şerhin konulmasını talep edebilirler. Bu talebe binaen Aile Mahkemesi gerekli tetkik ve incelemeyi yapar ve ilgili Tapu Müdürlüğü’ne müzekkere yazarak bu işlemi gerçekleştirir. Fakat müzekkerenin gitmesi ve Tapunun bu müzekkereyi işleme alması muhakkak ki zaman alacaktır. Bu süreç içerisinde konut üzerinde malik olan eş işlem tesis edebilecektir. Bu nedenle yazılan müzekkereyi elden takip etmek suretiyle ilgili Tapu Müdürlüğü’ne götürmek daha sağlıklı olacak ve daha hızlı sonuç verecektir.

Aile Konutu Şerhinin Önemi

Yukarıda da izah ettiğimiz üzere ; boşanma davası sürerken, kötü niyetli eş, maliki olduğu taşınmazdan eşinin pay almaması için taşınmazı satma girişiminde bulunmakta, böylelikle evlilik birliği süresince ortak konut olarak kullanılan bu taşınmazdan diğer eş pay alamamaktadır. Hukuki süreçte bu işlemin yapılması davalı/davacı eş açısından hak kayıplarına yol açacak ve ileride açılacak mal ayrılığı davası için zemin oluşturulmuş olacaktır. Mal ayrılığı davalarında bugün konu edilen en önemli hususlardan birisi Aile Konutlarıdır. Nitekim bu konutun şerh düşülmeksizin elden çıkarılması bu davayı da büyük ölçüde konusuz bırakacağından boşanma davasının başında yapılması gereken en önemli hareket ; Aile Konutu olarak geçen taşınmaza şerh koymaktır. Böylelikle hak kayıplarının önüne geçilecek ve aile konutu eşlere paylaştırılabilecektir.

Boşanma davalarına ilişkin detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.