Soyadın değiştirilmesi için yargı yolu kullanılmalı ve kişiler Asliye Hukuk Mahkemelerinde soy isim değiştirme davası açmalıdır. Bu davada ise kişiler soyadlarının hangi gerekçeye dayalı olarak değiştirileceğini belirtmeli ve mahkemece bu nedenin haklı bir neden olup olmadığı değerlendirilmelidir. Soy isim değiştirme davalarına yönelik olarak daha önce detaylıca incelediğimiz bu konuya ilişkin yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz. İlgili yazı için : Soy isim Değiştirme Davası.
Velayet Sahibi Anne Tarafından Çocuğun Soyadının Değiştirilmesi
Günümüzde birçok evlilik boşanma ile sonuçlanmakta ve çocukların velayetleri %90 %95 oranında anneye verilmektedir. Evlilik birliğinin sona ermesiyle birlikte anne ve baba arasındaki uçurum artmakta ve bu husus da çocuğa sirayet etmektedir. Hal böyleyken anne ile birlikte yaşayan çocuk soy isim farklılığı yaşamakta ve bu da yaşantısını etkileyebilmektedir. Gerek baba ile görüşüp görüşmeme durumları, gerekse de annenin çocuğu ile kendi soyadı arasındaki farklılığı gidermesi bir ihtiyaç olarak doğmaktadır. Peki velayet sahibi olan anne, çocuğuna kendi soyadını verebilir mi ? Velayetin kendisinde olması çocuğun soyadını değiştirmede yeterli midir ?
Yargıtay, daha önce vermiş olduğu kararlarda velayet sahibi olan annenin herhangi bir şekilde kendi soyadını çocuğuna veremeyeceği görüşündeydi. Hatta bir dosyada anne kendi soyadının verilmesini, mahkeme aksi kanaatte ise her iki soy ismi birlikte kullanmasına karar verilmesini istemesine rağmen Yargıtay bu talepleri reddetmiş ve çocuğun soyadının 18 yaşına kadar babanın soyadına bağlı olduğu, babanın soy ad değiştirmedikçe çocuğun da soyadının değişmeyeceği ve velayet sahibi olmanın herhangi bir etkisinin olmayacağını karara bağlamıştır.
Çocuğun Anne Soyadını Almasında Anayasa Mahkemesi Kararı
Anayasa Mahkemesi Haziran/2015 tarihinde önüne gelen bir dosyada velayet sahibi annenin çocuğuna kendi soyadını vermesi amacıyla açmış olduğu davada davanın reddedildiğini görmüş ve ilgili konuyu başvuru neticesinde incelemeye almıştır. Yukarıda bahsettiğimiz üzere Yargıtay çocuğun soyadının baba ile kesin ilişkili olmasını Soyadı Kanunu’nun 4. maddesine bağlamaktadır. Bu maddede çocuğun soyadının babasının soyadını veya babasının seçeceği soyadını alacağı düzenlenmiştir. Her ne kadar düzenleme bu şekilde olsa da 2011 tarihinde Anayasa Mahkemesi bu maddeyi iptal etmiştir ve çocuğun soyadının baba ile ilişkisi kesilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin incelemiş olduğu Hayriye Özdemir davasında da görüleceği üzere Diyarbakır 5. Asliye Hukuk Mahkemesi davanın kabulüne karar vermiş fakat dosya temyiz edilerek ilgili karar Yargıtay’da onanmasına rağmen karar düzeltme talebiyle birlikte ret kararı verilmiştir ve başvurucu Anayasa Mahkemesine başvuruda bulunmuştur. Anayasa Mahkemesi ise değerlendirmesini şu şekilde gerçekleştirmiştir :
Anayasa Mahkemesinin Değerlendirmesi
Velayetin reşit olmayan çocukların bakım ve gözetimi konusunda anne ve babaya verilen hak ve yükümlülüklerden oluşan bir müessese olduğunu, bu bağlamda anılan müessesenin çocuğun bakımı, eğitimi, temsili, mal varlığının yönetimi ve menfaatlerinin korunması için hukuki bir temel oluşturduğunu belirten Anayasa Mahkemesi; başvurucunun, velayet hakkı tevdi edilen çocuğun soyadının kendi soyadı ile değiştirilmesi yönündeki talebinin, velayet hakkı ve bu kapsamdaki yetkilerin kullanımı ile ilgili olduğundan Anayasa’nın 20. maddesi kapsamında ele alınması gerektiğini ifade etmiştir. (Bu değerlendirme www.anayasa.gov.tr adresinden alınmıştır))
Kararda, velayet hakkı ve bu bağlamdaki yetkilerin kullanımı da dâhil olmak üzere cinsiyetler arası eşitlik ve cinsiyete dayalı ayrımcılıkla ilgili hususların insan hakları ile ilgili birçok uluslararası hukuk belgesinde de yer aldığı, 2525 sayılı Soyadı Kanunu’nun evliliğin feshi veya boşanma hâllerinde anasına tevdi edilmiş olsa bile çocuğun, babasının seçtiği veya seçeceği adı alacağını belirten hükmünün, 8/12/2011 tarihli kararla Anayasa’nın 10. ve 41. maddelerine aykırı görülerek iptal edildiği, bunun yanı sıra Türk hukukunda ad ve soyadın belirli nedenlere dayanılarak değiştirilmesine imkân tanındığı, bu bağlamda 4721 sayılı Kanun’un 27. maddesinde adın değiştirilmesinin haklı sebeplere dayanılarak talep edilebileceğinin düzenlendiği belirtilmiştir.
Anayasa Mahkemesine göre, velayeti altındaki çocuğun soyadının değiştirilmesine ilişkin davanın reddi, başvurucunun aile hayatına saygı hakkına bir müdahale oluşturmaktadır.
Hak ve özgürlüklerin yasayla sınırlanması ölçütünün anayasa yargısında önemli bir yere sahip olduğunu ve bir müdahale söz konusu olduğunda öncelikle müdahaleye yetki veren bir kanun hükmünün mevcut olup olmadığının tespiti gerektiğini ifade eden Mahkeme, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasına ilişkin kanunların aynı zamanda maddi bir içeriği de gerektirdiğini belirtmiştir.
Yasal düzenlemenin içerik, amaç ve kapsam bakımından belirli ve ilgililerin hukuksal durumlarını algılayabilecekleri açıklıkta olması gerektiğini vurgulayan Mahkeme, ilgili kuralın uygulayıcıya belirli ölçüde takdir alanı sunması mümkün olmakla birlikte, etkin bir temel hak korumasının sağlanabilmesi için müdahaleye temel alınan kuralın lafzı ve yorumunun asgari bir kesinliği sağlaması gerektiğini hatırlatmıştır. Mahkemeye göre, yorum yöntemleriyle belirlenebilir kavramların kullanılması mümkün olmakla birlikte, kanun hükmünün uygulanmasında yeknesaklığın sağlanmamış olması belirsizliğin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Anayasa Mahkemesinin görevinin, söz konusu yorum ve uygulamanın Anayasa’ya uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğunun vurgulandığı kararda, başvuruya konu müdahalenin dayanağı olarak gösterilen “Çocuk, ana ve baba evli ise ailenin; (…) soyadını taşır. Ancak, ana önceki evliliğinden dolayı çifte soyadı taşıyorsa çocuk onun bekârlık soyadını taşır.” şeklindeki hükmün, boşanma sonrası çocuğun velayeti verilen kişiler tarafından, somut başvuruya benzer mahiyette davalara konu edildiği, bu davalarda genellikle kanuniliğin tartışma konusu yapıldığı ve farklı hukuksal yorumların söz konusu olduğu ifade edilmiştir.
Sonuç olarak boşanma sonrası velayeti anneye verilen çocuğun soyadının değiştirilmesi hususunda açık bir düzenlemenin bulunmaması ve farklı yargı kararları verildiği dikkate alındığında, başvuruya konu müdahalenin dayanağı olarak gösterilen kuralın, başvurucunun velayeti altındaki çocuğun soyadının değiştirilmesi talebinin reddedilmesi şeklindeki müdahale bağlamında belirlilik şartını sağlamadığı ve bu yönüyle müdahalenin kanunilik unsurunu taşımadığı belirtilerek Anayasa’nın 20. maddesinde güvence altına alınan aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Anayasa Mahkemesinin Kararı İçin Tıklayınız : www.anayasa.gov.tr
Velayet Sahibi Annenin Çocuğuna Kendi Soyadını Vermesi
Görüldüğü üzere 2011 yılında iptal edilen madde ile velayet sahibi annenin çocuğuna kendi soyadını verebilmesinin önü açılmış olup 2015 tarihli Anayasa Mahkemesi kararıyla bu husus kesin olarak çözüme kavuşmuştur. Velayet sahibi olan anne, çocuğuna kendi soyadını verebilecektir.
Merhaba,
11 yaşındaki oğlum kendisiyle ilgilenmeyen ve görmeyen babasının soyadını taşımak istemediğini belirtti. Kanunen böyle bir hakkımız var artık ancak soyadı değiştiği takdirde haklarından da feragat etmek zorunda kalır mı? Miras, bağkurlu babası üzerinden bakılması vs?
Merhaba,
Soyadını değiştirmeniz halinde yalnızca soyadını değiştirmiş olursunuz. Nüfus kayıtlarında baba olarak görünen kişi değişmeyecektir, TC no değişmeyecektir.
Merhaba ,
Babalarının soyadını taşımalarını istemediğim iki kızım var hangi mahkemeye nasıl bir dilekçe vermem gerekiyor bilgilendirirseniz sevinirim.
Merhaba,
Dilekçe yardımı yapamamaktayız fakat velayet hakkına dayanıyorsanız Aile Mahkemesi’nde dava açacaksınız.
Merhaba eşim vefat etti 2 tane çocuğum var fakat biri reşit diğeri 13 yaşında büyük oğlum kabul etmiyor fakat küçük oğlumun okulda vs sorunlar yaşıyoruz 1 ini ben kendi haneme taşıyabilir miyim yardımlarınızı bekliyorum şimdiden teşekkür ederim
Merhaba,
Eşiniz vefat ettiyse çocuklarınızın velayeti sizde olacaktır.
Merhaba cocugumun babası vefat etti reşit olmayan oğluma kendi kızlık soyadimi verebilir miyim yardimci olursanız sevinirim hangi mahkeme ye başvurmak gerekiyor
Merhaba,
Aile Mahkemesinde dava açılmalıdır.
Iyi günler ben de kızım için soyad davası açmak istiyorum kesin olarak mahkeme soyadı değiştiriyor mu yoksa hakimin insiyatifine mi bağlı bu konularda çok çektiğim için tedirgin oluyorum
Yanitiniz için çok teşekkür ederim fakat reşit oğlum 22 yaşında benim soyadimi almak istemiyor küçük oğlumu kendi haneme alabilirmiyim avukat gereklimi
Sayın Av.Ulusoy öncelikle bu sayfadan dolayı size teşekkür ediyorum.
içinde bulunduğum sıkıntılı bir durumun size izahatını yapmak istiyorum.
öncelikle bir erkek cocuğum var henüz kimliğini almadım nüfus müdürlüğüne müracaat etmedim özel bir hastanede doğum yaptım. bu arada ( doğum gerçekleştiğinden tüm hastaneler raporları nufus müdürlüklerine bildirmek zorundaymış ) bunu da öğrenmiş oldum eşimle boşanma aşamasındayım fakat eşim toplum düzenine haykırı bir yaşam tarzı var kendisi ile resmiyette uzun süre evliyiz reelde ayrıyız çünkü kendisi çalışmayan işsiz güçsüz sürekli bahis oyunları oynayan benden önce2 kadınla birlikteliği olmuş her ikisinden de cocuk sahibi ben bununla resmi olarak evlendiğimde öğrendim bu yetmedi benden sonra bir kadın daha ortaya çıktı o kadında hamile ilk işim bu kişiden kurtulmak olduğu için maddi imkanlarımın yetersizliğinden baro dan avukat talebinde bulundum böyle bir insan kurtulabilmek için herhangi bir talebim olmadı (maddi manevi nafaka ) tek isteğim kendimi ve oğlumu bu insandan uzaklaştırmak normal boşanma davası açılmış olup oğlumun kimlik sorununu da ortadan kaldırabilmek için cimer üzerinden Aile ve sosyal politikalar bakanlığına ,İçişler bakanlığına ,Adalet Bakanlığına valiliğe yardım için başvuruda bulundum onlarda Nüfus müdürlüğüne ve Cumhuriyet başsavcılığına bu yazdıklarımı kopyala yapıştır yoluyla göndermiş cevap olarak boşanma davasına istinaden cumhuriyet başsavcısı yazı yazmış Nüfus müdürlüğüde inadına butun olanları gözardı ederek bu özel bir hayat buna müdahale edemeyiz diyor cocuğunu kimliksiz bırakmamak için bildiri yapın diyor şimdi bir anne olarak evladımın hayata 1/0 maglup başlamasına gönlüm elvermiyor faydası olmayan bir insanın gölgeside lazım değil kanımca ne yapacağımı bilmiyorum bu konuyla ilgili nereden nasıl başlmam lazım bununla ilgili bir fikir sunabilirmisiniz bana internette araştıyorum sürekli soybağı reddi bunu hangi hallerde cocuk açabilir yada cocuğuma kendi soyadımı vermek en buyuk sıkıntım farklı kadınlardan kardeş cocuklar kendine hayrı olmayan dikili taşı olmayan bu adam kime ne miras bırakacakta nüfus müdürlüğü bu konuda diretiyor yapabilceklerim hakkında bir yol sunun bana lütfen şimdiden teşekkürler
Merhaba,
Nüfus kayıtları kamu düzeni bakımından önemlidir ve her devlet bu hususa önem verir. Bu nedenle çocuğunuz resmi olarak kimin nüfusuna kayıt edilmeli ise Nüfus Müdürlüğü buna göre işlem yapacaktır.
Iyi günler ben de kızım için soyad davası açmak istiyorum kesin olarak mahkeme soyadı değiştiriyor mu yoksa hakimin insiyatifine mi bağlı bu konularda çok çektiğim için tedirgin oluyorum
Merhaba,
Yazımız içeriğinde belirttiğimiz üzere haklı bir gerekçe sunmanız ve bunu delillendirmeniz gerekmektedir.
Merhaba 4 aylik bebegim var babasi bizi terk edip gitti ve ilgisiz ayrica sicili bozuk bebegimi kdndi nufusuma gecirmek istiyorum benim soyadimi alsin ilerde egitim hayatinda karsisina sorun ciksin istemiyorum.
Kanunen boyle bir hakkim var mi,nasil bir yol izlemeliyim?
Tesekkurler
Merhaba,
Öncelikle evli iseniz boşanmanız ve sonrasında velayetin size verilmesi gerekir. Velayeti aldıktan sonra yeni bir dava açarak çocuğunuzun soyadının değiştirilmesini talep edebilirsiniz.
Merhaba imam nikahli esimden 6 yasinda oglum var esimle 7 aydir ayriyoz kendisi cezaevinde oglum onc4 benim soyadimdaydi babasinin soyadina gecirdik simdi geri kendi soyadima alabilirmiuom babasiyla nikahim yok resmi olarak soyadima alabilitmiyim geri
Merhaba,
Dava açarak kendi soyadınızı almasını sağlayabilirsiniz.
Merhaba boşanma davası devam eden dosyam var çocukların velayeti annede çocuklarda anneyi istiyor boşanma sebebimiz sadakatsizkik ispatlanmış bu durumda velayeti hakim babaya verebilir mi yardımcı olabilir misiniz sizden ricam iyi çalışmalar
Merhaba,
Boşanma davasında kimin kusurlu olduğu velayetin belirlenmesinde çok az önem taşır. Burada önemli olan çocuğun gelişimi için en sağlıklı kararı vermektir.
Merhaba,
Ben bosandim ve 10 yasinda bir kizim var ve velayeti bende.Ben ve kizim avusturya vatandasiyiz.Babasi türk vatandasi ve bu yüzden kizimin türk kimliği var ve kütüğü sinop ta kayitli.Ben kizimin soyadini degistirmek istiyorum.Burda avusturyada sorun degil hemen degisiyorlar pasaportu vatandas oldugu icin ama kizimin türk kimliginde isim degisikligi icin sanirim asliye hukuk mahkemesine dava acmaliyim.Benim size sorum su olacak,Şahsen dava acmak için benim Türkiyeye gelmem gerekir mi yoksa Avukata vekalet göndermekle olurmu hani dava acmasi icin ve tüm işlemler icin ve kütük Sinopta oldugu icin dava orda mi acilmali yoksa Istanbulda olurmu? Maalum Virüsden dolayi bütün ucuşlar iptal gelemiyoruz eğer Vekalet ile dava açilabilirse cok iyi olur
Merhaba,
İkametgah yurtdışında olduğundan ötürü İstanbul, İzmir ve Ankara Mahkemelerinde dava açılabilir. Diğer yandan bir vekil ile kendinizi temsil ettirebilirsiniz. Avukat ile kendinizi temsil ettirdiğiniz takdirde duruşmalara katılmanız gerekmeyecektir.
Ben hamileyim.cift soyisim kullaniyorum.esimi cok seviyorum ama bebegimin benim gibi cift soyisim kullanmasini istiyorum.ikimizinde ismi olmali diye dusunuyorum.bunu nasil yapabilirim acaba
Merhaba,
Maalesef hukukumuzda çocukların çift soyisim taşıması mümkün değildir. Belki ilerleyen yıllarda yasal değişiklik yapılırsa söz konusu olabilir fakat şu an(2021) için mümkün değildir.
Yurt disinda dogan cocugumuza iki soy isim verebilirmiyiz? Anne ve babanin soy ismi beraber. Verebilirsek siralamasi nasil olmalidir turkiye yasalarina gore?
Merhaba,
Ülkemiz yasalarına göre mümkün değildir. Çocuğun doğduğu ülke aynı zamanda vatandaşlık veriyorsa (ABD gibi) ve o ülkenin yasaları çift soyisim taşınmasına müsaade ediyorsa orada bu şekilde tescil edilir ve konsolosluğa bildirilir. Konsolosluk bu haliyle dahi tek soyad olarak kayıt ettirebilir. Bu konuda konsolosluk ile görüşmeniz gerekmektedir.
kızımın soyadını kendi soyadım ile değiştirmek istiyorum, bu dava sonucunda baba haberdar olur mu?
Merhaba,
Velayet hakkına dayanarak çocuğunuza kendi soyadınızın verilmesi için dava açtığınızda davanın muhakkak babaya da ihbar edilmesi yani babaya bildirilmesi gerekmektedir. Şayet siz davalı olarak babayı bildirmez iseniz mahkeme size süre verecek ve babanın davaya dahil edilmesini isteyecektir.
Merhaba velayeti bende olan oğluma kendi soyadımı vermek istiyorum. Baba vefat etti. hangi mahkemeye başvurmalıyım kendim dilekçe verirsem olurmu.
Merhaba,
Bu tip davalar henüz yargımızda ortak bir kanaate varılmamış davalardır. Her ne kadar Anayasa Mahkemesi velayet hakkı sahiplerinin lehine karar verse de bu durum uygulamaya sağlıklı bir şekilde yansımamıştır. Bu nedenle açacağınız davayı kendi başınıza değil muhakkak bir avukat aracılığıyla açınız. Aksi halde mağduriyet yaşayabilirsiniz.