Tanıma davası, yabancı mahkemelerce verilmiş kararların Türk Hukuku açısından kabul görmesine ve Türk Hukuku açısından geçerlilik kazanmasına hizmet etmektedir. Yabancı mahkemelerce verilmiş bir karar, ilk bağlamda Türkiye sınırları içerisinde bir anlam ifade etmemektedir. Yabancı mahkemelerce verilmiş mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması ile birlikte bu kararlar Türkiye’de etkinlik ve uygulanabilirlik kazanacaktır. Bunun yanı sıra tenfiz davasından ziyade tanıma davası daha çok önem taşımaktadır. Nitekim yabancı mahkemelerde verilmiş boşanma kararları bakımından tanıma davası Türkiye için zorunluluk teşkil etmektedir. Bu hususa aşağıda detaylıca değineceğiz.
Tanıma davası, Milletlerarası Özel Hukuk’ta düzenlenmiş bir dava olup kanunun aradığı bazı şartlar söz konusudur. Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması için şu şartların varlığı aranır :
- Yabancı mahkemeler tarafından verilmiş ilam olmalı (mahkeme kararı)
- Verilmiş bu karar kesinleşmiş olmalı
- Yabancı mahkemenin vermiş olduğu karar Türk Hukuku kamu düzenine uygun olmalı
- Yetkili Türk Mahkemesi tarafından TANIMA kararı verilmeli
Tanıma davalarında aranan şartlar bunlar olup bu şartları değerlendirmek gerekirse;
Yabancı Mahkemeler Tarafından Verilmiş İlam:
Tanıma davasının açılabilmesi için öncelikli olarak yabancı mahkemeler tarafından verilmiş bir mahkeme kararı olmalıdır. Nitekim mahkeme kararı olmaksızın idare tarafından verilmiş kararların tanınması veya tenfizi mümkün değildir. Nitekim Yargıtay’ın da buna benzer kararları mevcuttur. Kopenhag Belediyesi tarafından verilmiş bir boşanma kararının Türkiye’de tanınmasını reddeden Yargıtay, Belediyenin bir idari yargı organı olduğunu ve kararı veren mercii’nin mahkeme olmadığını önemle vurgulayarak kanunun aradığı mahkeme kararı(ilamı)na ısrarla vurgu yapmıştır. O nedenle boşanmanın tanınması ve genel olarak tanıma davası için önkoşul yabancı mahkemelerce verilmiş bir kararın varlığıdır.
Mahkeme Kararı Kesinleşmiş Olmalı:
Yabancı mahkemelerce verilmiş mahkeme kararların kesinleşmiş olması gerekmektedir. Kesinleşme, mahkemelerce verilmiş kararların temyiz hakkı kullanılmaksızın veya kullanılarak nihai karara ulaşılması ve verilmiş karar için herhangi bir usuli yolun kalmamış olması anlamını taşımaktadır. Kısaca, mahkemece verilmiş olan karar için tarafların başvuracağı herhangi bir yolun kalmamış olması, o kararın kesinleştiği manasını taşımaktadır. Türk Hukuku’nda mahkemelerin vermiş olduğu (bazı) kararlara karşı temyiz yolu öngörülmekte ve taraflara haklarını bir üst mercii olan Yargıtay’da arama hakkı tanınmaktadır. Şayet taraflar mahkeme kararını Yargıtay’a taşımayıp temyiz süresinin bitmesiyle birlikte kesinleşmiş bir mahkeme kararına kavuşmuş olacaklardır. İşte tanıma davası için de böyle bir önkoşul aranmaktadır. Yurtdışında verilmiş karar için kesinleşme şartı aranmaktadır.
Mahkeme Kararı Kamu Düzenine Uygun Olmalı:
Yabancı mahkemelerce verilmiş mahkeme kararı Türk kamu düzenine uygun olmalıdır. Yabancı mahkemelerce verilmiş kararlar ; temel hak ve özgürlüklere, uluslar arası hukukta kabul edilen temel prensiplere, Avrupa insan hakları sözleşmesine ve Türk yasalarıyla birlikte Türk toplum ve ahlak düzenine aykırı olmamalıdır. Nitekim hukukumuzca tanınmayan bir birlikteliğe yönelik bir mahkeme kararı Türkiye’de tanınamayacaktır. Örneğin; Hollanda’da yasalar eşcinsellerin evliliğine izin verirken Türk Hukuku buna izin vermemektedir. Bu nedenle Hollanda’da boşanmış eşcinsel bir çift bu kararın Türkiye’de tanınmasını isteyemeyeceklerdir. Bu mahkeme ilamı, Türk Hukuku’na aykırılık teşkil edecektir.
Türk Mahkemelerinde Boşanma Kararının Tanınması – Dava Süreci
Avrupa’da yoğunluklu olarak yaşayan Türkiye Cumhuriyeti kökenli insanlar, yaşantılarını Avrupa’da devam ettirmekte, orada evlilik birliği kurmaktadırlar. Bu evlilik birliğinin yabancı ülke kanunlarına göre sona erdirilmiş olması Türk Hukuku açısından bir anlam taşımamaktadır. Kısacası; yurtdışında boşanma işlemi gerçekleştiren kişiler Türkiye’de hala evli olarak gözükmektedir. İşte bu nedenle yurtdışı mahkemelerinde boşanmış çiftlerin Türkiye’de tanıma davası açması gerekmekte ve buna ilişkin hukuki prosedürü başlatmalıdırlar.
Yabancı mahkemelerce verilmiş boşanma kararın Türkiye’de tanınması için yukarıda saydığımız şartlara ilişkin belgelerin temin edilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra bu belgelere ilişkin birçok ülkenin taraf olduğu anlaşmaya binaen belgelerin arkasına Apostille Şerhi konulmalıdır. Nitekim bu şerh, Türk Mahkemeleri tarafından kesinlikle aranmakta, dava şartı olarak kabul edilmektedir. Şayet bu şerhin eksikliği halinde mahkeme karar vermeyecek ve tanıma gerçekleşemeyecektir. Fakat önemle belirtmek gerekir ki Avusturya hükümeti evraklarına Apostille Şerhi vermemektedir. Uygulamada Aile Mahkemeleri ile bu konuda birçok sıkıntı yaşamış olsak da artık Avusturya hükümetinin bu tavrı hakimler ve noterlerce de benimsenmiş ve buna ilişkin açıklamalar ilgili kişilerce yapılmıştır.
Boşanma kararlarının tanınmasında dava süreci kısaca şu şekilde işlemektedir :
- İlgili evrakların toplanması
- Evraklara Apostille şerhi koyulması
- Evrakların yeminli tercümanca çevirisi
- Davanın açılması
- Tebligat Süreci
- Mahkemenin tanımaya karar vermesi
- Mahkeme kararının kesinleşmesi
- Nüfus işlemleri
Dava Süresi ve Tebligatlar
Yabancı mahkemelerce verilmiş boşanma kararların tanınmasına yönelik dava süreci, her iki tarafın Türkiye’de bir avukatla temsil edilip edilmemesine göre değişiklik göstermektedir. Nitekim Türkiye’de kendisini avukatla temsil ettirmeyen tarafa tebligat çıkarılması gerekliliğinden ötürü süreç uzayacak davanın sonuçlanması zaman alacaktır. Fakat tarafımıza vekalet çıkarılmasının ardından, belirttiğimiz bir avukata vekalet çıkarılmasıyla birlikte süreç biz avukatlar tarafından daha hızlı ilerleyecek, mahkemenin yoğunluğuna göre 4-6 ay arasında tanıma davası sonuçlanacaktır.
Boşanma Kararının Tanınması Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Yurtdışı mahkemeleri tarafından verilmiş boşanma kararlarının boşanma yönünden Türk Mahkemelerinde tanıma davasında konu edilmesi halinde görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kurallarına ve MÖHUK’a göre belirlenecektir.
Tanıma Davası İçin Avukat ve Vekaletname Bilgileri
Vekaletname bilgilerimize buradan ulaşabilirsiniz.
Tanıma ve Tenfiz Davası ile ilgili Yargıtay Kararları için sorgulama ekranına buradan ulaşabilirsiniz.