Fazla çalışma ücretleri -halk arasında mesai ücreti-işçilerin en fazla mağdur edildiği alandır. Nitekim işçiler, fazla çalışma ücretlerinin ne denli önemli olduğunu bilmemekte, işlerini kaybetme korkusu ile işverenlerinin fazla çalışma isteklerini geri çevirememekte ve neticesinde hak ettikleri bedelleri alamamaktadırlar. Bu noktada işverenlerin kötü niyetli oluşu ve işçilerin hak aramada yeterli ilgi ve alakayı göstermemeleri, uygulamada en büyük sorunlardan birisi olarak ‘fazla çalışma ücretlerinin ödenmemesi’ konusunu karşımıza çıkarmıştır.

fazla çalışma ücreti

Fazla çalışma ücretinin işverenden tahsili ve dava süreci ile ilgili detaylı bilgi isteyenler linkteki makalemizi okuyabilirler. Fazla Çalışma Ücretinin Tahsili ve Dava Süreci için tıklayınız.

270 SAAT KRİTERİ Hakkında Yasal Düzenleme

İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi aksi kararlaştırılmadıkça 45 saattir. Yine aynı kanuna göre bir işçinin günlük çalışma süresi 11 saati geçmemelidir. Gece çalıştırılan işçiler için de 7,5 saati aşan çalışmalar fazla çalışma olarak sayılacaktır. Bu süreleri aşan çalışmalar fazla çalışma olarak adlandırılır. Peki fazla çalışmada 270 saat kriteri nedir ?

Bir işçinin haftalık 45 saati aşan çalışmaları fazla çalışma olarak nitelendirilir. Bununla birlikte bir işçi, yılda en fazla 270 saat fazla çalışma yapabilir. Nitekim İş Kanunu’nun 41. maddesine göre ‘Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz’ demektedir.

Peki yılda 320 saat çalışan bir işçi, geride kalan 50 saat için fazla çalışma ücreti talep edemeyecek midir ? İş Kanunu’ndaki 270 saatlik fazla çalışma sınırlamasına rağmen işçi bu sürelerden fazla çalıştırılmışsa ; bu süreler için de fazla çalışma ücreti talep edebilecektir. Yani yılda 320 saat çalışmış bir işçi, kanun gereği doğan 50 saatlik fazla çalışma ücretini de talep ve tahsil edebilecektir.

270 SAATLİK FAZLA ÇALIŞMANIN İŞÇİNİN MAAŞINA DAHİL OLUP OLMAMASI

İşverenler, uygulamada ve iş sözleşmelerinde, işçi maaşlarına 270 saatlik fazla çalışma ücretlerinin de dahil olduğunu söyleyebilir, bu hususu mahkemede savunma olarak sunabilir veya iş sözleşmesine buna ilişkin madde konulabilir. Bu halde, işçiye ödenen aylık maaş ile o aya düşen fazla çalışma ücreti hesaplanacak ve ortaya çıkan sonuca göre karar verilecektir.

iş avukatı

İşçi ücreti, 270 saatlik fazla çalışma ücretini karşılamıyor ise ; işverenin ‘270 saatlik fazla çalışma ücrete dahildir’ savunması kabul edilmeyecek ve işveren, işçiye fazla çalışma ücretlerini ödemekle yükümlü olacaktır.

İşçi ücreti, 270 saatlik fazla çalışma ücretini karşılıyor ise ; 270 saatten fazla bir çalışma yapılmışsa buna ilişkin ödemeler gerçekleşecektir.

İŞ SÖZLEŞMESİNDE FAZLA ÇALIŞMALARIN ÜCRETE DAHİL OLMASI

Bazı işverenler, işçileri ile aralarında yapmış oldukları iş sözleşmelerinde, 270 saatlik fazla çalışma ücretlerinin aylık maaş içerisinde olduğuna yönelik düzenleme yapmaktadır. Bu husus kanunumuz açısından bir aykırılık teşkil etmezken fazla çalışmaların olup olmadığı işçinin yıllık fazla çalışma süresine göre tespit edilebilecektir. Nitekim bu husus iş sözleşmesinde olabileceği gibi personel yönetmeliğinde de olabilir. Personel yönetmeliği gibi tüm işçileri ilgilendiren bir husus var ise işçilerin bu düzenlemeden haberdar oldukları kanıtlanmalıdır.

İş sözleşmesinde fazla çalışmaların ücret içerisinde olduğunu varsayalım. Bu noktada işçinin fazla çalışma alacağı hesaplanırken yıllık 270 saat fazla çalışmanın karşılığı yapılan fazla çalışma, toplam süreden indirilir ve bu şekilde hesaplama yapılır. Yargıtay’ın ilgili kararları da bu şekildedir. İş Kanunu’nun 41. maddesinde düzenlenen 270 saatlik fazla çalışma süresine ilişkin Yargıtay Kararlarından bazıları şu şekildedir :

Yargıtay 9 . HD.         : İş sözleşmesinin 5. maddesinde yasal fazla çalışmaların aylık ücretin içinde ödendiği belirtilmiş olmakla yıllık 270 saat fazla çalışmanın karşılığı yapılan fazla çalışma süresinden indirilmelidir. Somut olayda davacının günlük çalışma süresi tanıkların ortak beyanlarına göre hesaplanmış ve İş Kanunu’nun 68. maddesine göre ara dinlenme süreleri düşülmüştür.

Buna göre haftalık 7,5 saat fazla çalışma hesabı dosya içeriğine uygun ise de taraflar arasında imzalanmış olan iş sözleşmesinin 5. maddesinde yasal fazla çalışmaların aylık ücretin içinde ödendiği belirtilmiş olmakla yukarıdaki hükümlere göre yıllık 270 saat fazla çalışmanın karşılığı yapılan fazla çalışma süresinden indirilmelidir. (2009/29857 E. , 2012/1433 K.)

Yargıtay 9. HD.: Personel yönetmeliği davacıya tebliğ olunmadığından yıllık 270 saat kuralı geçerli değildir.

Yargıtay 9. HD.: Sözleşmede genel tatil, hafta tatillerinde çalışabileceği ve bunun için ilave ödeme yapılmayacağını kabul ettiği anlaşılmakla bu hüküm 270 saatin ücrete dahil olduğu anlamında yorumlanmalıdır.

Yargıtay kararları sorgulama ekranına buradan ulaşabilirsiniz.