Marka Hukuku’nda tescillenmiş markaya hukuki açıdan saldırılar gerçekleştirilebilmekte, marka hakkı çeşitli şekilde ihlal edilebilmektedir. Nitekim 556 s. Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin sekizinci kısmı ‘Marka Hakkına Tecavüz Durumları’ nı düzenlemiştir. 556 s. KHK’nın 61. maddesi marka hakkına tecavüz sayılan fiilleri sıralamıştır. Buna göre madde metninde yer alan tecavüz fiillerini şu şekilde sıralayabilir :
- Marka sahibin izni olmaksızın, markayı 9. maddede belirtilen biçimlerde kullanmak
- Marka sahibinin izni olmaksızın, markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markayı taklit etmek.
- Markayı veya ayırt edilmeyecek derecede benzerini kullanmak suretiyle markanın taklit edildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde tecavüz yoluyla kullanılan markayı taşıyan ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için gümrük bölgesine yerleştirmek, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutmak veya ticari amaçla elde bulundurmak
- Marka sahibi tarafından lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek.
Görüldüğü üzere marka hakkının hangi hallerde tecavüze uğradığını 556 s. KHK madde metninde açıkça belirtmiştir. Buna göre bu fiillerin işlenmesi ve tespiti halinde ilgililer cezai anlamda soruşturmaya tabi tutulacaklardır. Nitekim buna ilişkin olarak aynı maddenin 61/A hükmünde cezai hükümlere yer verilmiştir. Bu hükümlere göre marka hakkına tecavüz eden kimseler fiillerine göre cezalandırılacaktır. 556 s. KHK’nın marka hakkına tecavüz için öngördüğü suçlar şu şekildedir :
| Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal veya hizmet üreten, satışa arz eden veya satan kişi. | 1-3 yıl ve yirmi bin güne kadar adli para cezası |
| Marka koruması olan eşya veya ambalajı üzerine konulmuş marka koruması olduğunu belirten işareti yetkisi olmadan kaldıran kişi. | 1-3 yıl ve beş bin güne kadar adli para cezası |
| Yetkisi olmadığı halde başkasına ait marka hakkı üzerinde satmak, devretmek, kiralamak veya rehin etmek suretiyle tasarrufta bulunan kişi. | 2-4 yıl ve beş bin güne kadar adli para cezası |
Cezai yaptırımlar incelendiğinde, seçenek yaptırım olmadığı görülecektir. Her ne kadar adli para cezası madde metni içerisinde yerini alsa da burada ‘veya’ ibaresinin olmaması bu suçu işleyen şahısların alacakları hapis cezası yanında para cezasının da verileceğini belirtmektedir. İşbu nedenle uygulamada marka hakkına tecavüzü tespit edilen şahıslar ilgili marka temsilcileriyle uzlaşmak zorunda kalmaktadır. Böylelikle marka hakkına tecavüzün önüne geçilmek amaçlanmıştır.
Marka Hakkına Tecavüzün (Haksız Fiil) Unsurları Nelerdir?
Marka hakkı sahibi, bu hakkına markanın tescil edilmesiyle kavuşmaktadır. Mevcut bir hakka yönelen saldırı neticesinde hakkına tecavüz edilen kişi Borçlar Hukuku anlamında bir haksız fiil mağduru olarak nitelendirilebilir. İşbu nedenle marka hakkına tecavüz bir haksız fiildir. Haksız fiil unsurları da göz önünde bulundurulursa marka hakkına tecavüzün unsurları şu şekilde karşımıza çıkacaktır :
- Tescilli bir marka mevcut olmalı
- Tescilli marka, hak sahibinin izni olmadan kullanılmalı
- Bu kullanım hukuka aykırı olarak gerçekleştirilmiş olmalı
- Fiil, markanın korunduğu sınırlar içerisinde ve 61. madde kapsamında olmalıdır.
Marka Hakkına Tecavüzün Uygulamadaki Yeri
Günümüzde birçok alanda firmalar markalaşma yoluna gitmekte, ulusal ve uluslararası anlamda bu tür girişimler hızlandırılmaktadır. İşte bu nedenle 556. s KHK’nın uygulamaya konulması ve süreklilik arz etmesi önem taşımaktadır. Bugün, tekstil alanında öne çıkmış firmaların ürünleri pazarlarda lisanssız olarak satılmakta ve marka hakkına tecavüz edilmektedir. Bunun yanı sıra yiyecek ve içecek firmalarına yönelik olarak da tecavüz fiilleri söz konusu olmaktadır. Kısaca bugün Türkiye’de marka hakkına tecavüz ileri boyutlardadır. Bu nedenle markalar kendilerini avukatlarla temsil etmekte ve haklarını hukuki yollardan aramaktadırlar. Peki bu süreç nasıl işlemektedir ?
Marka hakkına tecavüz hususu, 556 S. KHK ile birlikte yasal zemine oturtulmuş ve illegal kullanımları bertaraf etmeyi amaçlamıştır. İşbu nedenle illegal kullanımı tespit edilen iş yerleri ve şahıslar hakkında Cumhuriyet Savcılıkları nezdinde soruşturma talepleri açılmış ve ilgili yerlere tespit amaçlı baskınlar düzenlenmiştir. Bu uygulama günümüzde sıkça devam etmektedir.
Marka hakkına tecavüz eden işyeri sahipleri, markanın temsilcileriyle uzlaşmalar yapmakta ve haklarında açılan soruşturmaları bertaraf etmektedirler. Peki bu haliyle illegal kullanımın önüne geçilebilmiş midir ? Bu sorunun cevabı istatistiklerle de ortaya çıkmaktadır. Nitekim 2000li yılların başında hat safhada olan illegal kullanım, günümüzde asgari düzeye inmiştir.
Fikri Mülkiyet Hukuku ile ilgili detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz : Fikri Mülkiyet