Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na tabi olarak çalışanların hangi hallerde kıdem tazminatına hak kazandığı hususunu daha önce size izah etmiştik. İlgili yazımızı okumak ve özel okul öğretmenlerinin hangi hallerde kıdem tazminatına hak kazandığı hususunda bilgi almak için : Özel Okul Öğretmenlerinin Kıdem Tazminatı Hakkı

işe iade

Özel Okul Öğretmenlerinin İşe İade Davası Açma Hakkı Var Mıdır ?

İşe iade davası İş Kanunu’nda düzenlenmiş ve belirli şartların sağlanması halinde açılabilecek bir davadır. Nitekim İş Kanunu’nun 18. maddesi iş güvencesini düzenlemiş ve bu güvencenin ihlal edilmesi halinde işçinin işe iade davası açma hakkının olduğu belirtilmiştir. Peki işe iade davası açmak için şartlar nelerdir ? İşe iade davası açılabilmesi için işçinin :

  • 30 veya daha fazla işçi çalıştırılan işyerinde en az 6 aylık kıdemi olmalı,
  • Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmalı
  • İş sözleşmesi geçersiz/haksız nedenle feshedilmiş olmalı. (İşe iade davasının şartları, süresi, yargılama süreci ile ilgili bilgiler için : İşe İade Davası Nedir, Şartları, Süresi)

Görüldüğü üzere işe iade davası açmak için gerekli olan şartlardan birisi de işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olması. Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na tabi olan kişiler yine bu kanuna göre belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılmak zorundadır. Hal böyleyken işe iade davasının aramış olduğu temel şartlardan birisinin olmaması bu davanın usulden reddedilmesini gerektirmektedir. Bugüne kadar birçok davanın bu şekilde reddedilmesi ve bu uygulamanın yerleşik hal alması karşısında öğretide ve birçok meslektaş tarafından ileri sürülen aksi yöndeki görüş son Yargıtay Kararı ile haklılık payını artırmıştır.

Özel okul öğretmenlerinin sözleşmelerinin her yıl yenilenmesi, öğretimin sürekliliği ve buna benzer gerekçelerle özel okul öğretmenlerinin sözleşmelerinin aslında belirsiz süreli iş sözleşmeleri olduğu, Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun ilgili maddesi gereği mecburen belirli süreli iş sözleşmesi şeklinde tanzim edildiği gerekçeleri karşısında Yargıtay belirli süreli iş sözleşmesi ile çalışan özel okul öğretmeninin işe iadesine karar verilmesi gerektiğine hükmetmiştir.

İlgili Yargıtay Kararı

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin Mayıs/2015 tarihinde vermiş olduğu kararın gerekçesi şu şekildedir :

Mahkemenin gerekçesi yönünde Yargıtay uygulaması olmakla birlikte, eğitim ve öğretimin süreklilik arzetmesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 11. Maddesinde belirli süreli iş sözleşmesinin gerek ilk kurulmasında ve gerekse yenilenmesinde esaslı unsur aranması karşısında 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’na göre çalışan yöneticiler ile öğretmenlerin, kısaca eğitim personelinin sözleşmelerinin değerlendirilmesi gerekmektedir. Zira bir eğitim personeli bu kapsamda eğitim faaliyeti devam ettiği sürece çalıştırılmakta ve emekli olsa da iş sözleşmesi devam etmektedir. Bu çalışma 10 yılı aşan bir süreyi de kapsamaktadır. Yasadan kaynaklanan belirli süreli olma özelliği eğitim personelinin iş güvencesi hükümlerinden yararlandırılmaması eleştiri konusu yapılmaktadır.

Gerçekten eğitim personeli ile ilgili yazılı sözleşme yapılması hükmü değerlendirildiğinde bu sözleşmenin belirli süreli olmaktan çok asgari süreli iş sözleşmesi olarak değerlendirilmesi gerekir. Zira Kanunun 9. maddesine göre “Kurumlarda çalışan yönetici, öğretmen, uzman öğretici ve usta öğreticiler ile özel öğretim kurumunu temsil eden kurucu veya kurucu temsilcisi arasında yapılacak iş sözleşmesi, en az bir takvim yılı süreli olmak üzere yönetmelikteki esaslara göre yazılı olarak yapılmalıdır”. Buradaki en az bir takvim yılı ibaresinden açıkça bir asgari süre öngörüldüğü açıktır. Eğitim ve öğretim devam eden bir faaliyet olduğuna göre asgari süre iki yılda, üç yılda olabilir. O halde eğitim personeli ile yapılan sözleşmenin yasadan kaynaklanan asgari süreli iş sözleşmesi olduğunun kabulü gerekir.

Asgari süreli sözleşmeler, tarafların bildirimli fesih haklarını asgari bir süre için ortadan kaldırdıkları belirsiz süreli sözleşmelerdir. Tarafların öngördükleri asgari sürenin bitimi ile sözleşme kendiliğinden sona ermemekte, sözleşme belirsiz süreli olarak devam etmektedir. Bu özelliği nedeniyle asgari süreli sözleşmeler belirli süreli olarak kabul edilmemektedir. Belirsiz süreli olarak kabul edilmelerinin nedeni tarafların sözleşmenin sona erme zamanını belirlememiş olmalarıdır. Belirsiz süreli kabul edildikleri için asgari süreli sözleşmenin işveren tarafından sona erdirilmesi halinde işçi şartları varsa iş güvencesi hükümlerinden yararlanabilecektir (Mollamahmutoğlu, H; İş Hukuku, 3.Bası, Ankara, 2008, s.318).

5580 sayılı Yasa kapsamındaki eğitim personeli için en az bir takvim yılı içi yazılı sözleşme imzalanmaktadır. Eğitim yılı devam ettiğinde eğitim personeli ile Yasadan kaynaklanan yeni bir asgari süreli sözleşme imzalanmaktadır. Eğitim ve öğretim devam ederken, takvim yılı içinde ayrılan öğretmen yerine kalan süre için belirli süreli iş sözleşme yapılması olanağı vardır. Bu bir objektif neden kabul edilebilir. Ancak eğitim ve öğretim başına asgari süreli sözleşme yapıldıktan sonra eğitim ve öğretim devam ettiği için belirli süreli iş sözleşmesi yapılması için esaslı ve yenilenmesi içinde objektif neden olmadığı sürece eğitim personeli il yapılan sözleşmenin asgari süreli olarak kabulü gerekir.

Somut olayda, 2011 yılından beri her Yıl yasa gereği yapılan sözleşmelerle davacının davalı özel öğretim kurumunda çalıştığı, bu sözleşmelerin asgari süreli olduğu, davacının bu yönden iş güvencesi hükümlerinden yararlanması gerektiği, dosya içeriğine göre yazılı fesih bildirimi yapılmadığı, feshin geçerli olmadığı anlaşıldığından davanın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesi hatalıdır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Işığında Özel Okul Öğretmenlerinin İşe İade Davası Açma Hakkı

Yukarıda gerekçesini ilettiğimiz Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin vermiş olduğu karar her ne kadar bir süre özel okul öğretmenlerinin işe iade davası açma yolunu açmışsa da Yargıtay 22. Hukuk Dairesi maalesef aksi yönde karar vermiş ve özel okul öğretmenlerinin iş sözleşmelerinin belirli süreli olduğunu belirtmiştir. Bunun üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulu toplanarak 23/02/2018 tarih, 2017/1 E. ve 2018/2 K. sayılı kararı vererek içtihadı birleştirmiştir.

Verilen karar, özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin iş sözleşmelerinin belirli süreli iş sözleşmesi sayılması yönünde olup bu karar neticesinde artık işe iade davası açma yolu kalmamıştır. Kararın çalışan kesim lehine olmadığı ve özel okul öğretmenlerinin çalışma şartlarının kötü şartlarda devam etmesinin önünün açıldığı ortadadır. İlgili kararın yer aldığı yazımız için : Özel Okul Öğretmenlerinin Sözleşmesi ve Niteliği.

İlgili Yargıtay Kararları için sorgulama sayfasına buradan ulaşabilirsiniz.