Patent Hukuku’nda, tescili yapılmış buluşlar hakkında hükümsüzlük davaları açıldığı kadar illegal kullanımlarla da patent hakkına tecavüz edilmektedir. Nitekim 551 s. Patentlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname patent hakkına tecavüz hallerini belirtmiş ve madde metnine aktarmıştır. 551 s. KHK’nın 136. maddesinde patentten doğan hakka tecavüz sayılan fiiller şu şekilde sıralanmıştır :

1. Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek;
2. Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticareti amaçla elde bulundurmak veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak,
3. Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu olan usulü kullanmak veya buluş konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak,
4. Patent sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek,
5. Birinci ve dördüncü fıkradaki fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
6. Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak.

Görüldüğü üzere madde metninde tecavüz sayılacak fiiller bu şekilde sıralanmıştır. Bu fiillerin gerçekleştirilmesi halinde patent hakkına bir tecavüz söz konusu olacak ve hak sahibi bu tecavüzün bertarafı için hukuki süreci başlatabilecektir.

Tecavüz Halinde Patent Hakkı Sahibinin İmkanları

Patent sahibi, hakkına tecavüz edilmesi durumunda mahkemeden bazı taleplerde bulunabilecektir. Bu taleplerin neler olacağı ise Hukuk Davaları başlıklı ikinci bölümde düzenlenmiştir. 551 s. KHK’nın 137. maddesine göre patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi mahkemeden şu taleplerde bulunabilir :

• Tecavüz fiillerinin durdurulması
• Tecavüzün giderilmesi ve maddi-manevi zararın tazmini
• Tecavüz fiili ile birlikte üretilen veya ithal edilen ürünlere ve nevilerine el konulması
• El konulan ürünlerin mülkiyetinin hak sahibine aktarılması
• Tecavüzün devamını önlemek amacıyla tedbir alınması ( el konulan ürünlerin imhası vs.)
• Mahkemece verilen kararın kamuya ilan edilmesini istemek

Patent hakkına tecavüz edilen hak sahibi yukarıdaki talepleri ilgili mahkemeden isteyebilir ve hakkını Türkiye Cumhuriyeti Mahkemelerinde arayabilir. Fakat bu taleplerin somut olaya göre iyi irdelenmesi ve sürecin hızlı yönlendirilmesi gerekmektedir. Nitekim tecavüz fiili devamlılık arz etmiyorsa tespiti de zor olacak ve delil elde etme imkanı ortadan kalkacaktır.

Patent Hakkı Sahibinin Diğer Hakları

Hakları ihlal edilen patent hakkı sahibi, yukarıda saymış olduğumuz tecavüzün bertarafına yönelik imkanları dışında zararın giderilmesine dair birçok imkanı da elinde bulundurmaktadır. Nitekim hakkı ihlal edilen patent sahibi gerekli davaları açarak zararın karşılanmasını talep edebilecektir. Buna göre hak sahibinin hakları şu şekildedir :

• Tazminat isteme
• Tecavüzü kanıtlayan belgeleri isteme
• Yoksun kalınan kazancı isteme
• Yoksun kalınan kazancın artırılmasını isteme
• Buluşun itibarı zedeleniyorsa bunun için tazminat isteme vb.

Patent Hakkına Tecavüz Halinde Açılabilecek Davalar

Patent hakkı ihlal edilen kimseler ceza davaları ve hukuk davaları için girişimde bulunma hakkına sahiptir. Ceza davaları için Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmak yeterli olacaktır. Burada süreç savcılar ve hakimler kanalıyla yürütülecektir. Fakat hukuk davalarında süreç davacının(hak sahibinin) talepleri doğrultusunda ilerlediğinden ötürü açılacak davanın türü ve talepler önem taşıyacaktır. Açılabilecek hukuk davaları şunlardır :

Tespit Davaları	Eda Davaları
– Delil Tespiti- Tecavüzün Tespiti	– Tecavüzün Önlenmesi- Tecavüzün Kaldırılması- Maddi-Manevi Tazminat

Patent Hakkına Tecavüz Hallerinde Yetkili Mahkeme

Patent hakkı sahibi, hakkına tecavüz halinde hukuki süreci başlatma imkanına sahiptir. Peki açılacak davayı hangi mahkemede ve nerede açacaktır ? Hak sahibi tarafından, üçüncü kişiler aleyhine açılacak hukuk davalarında yetkili mahkeme, davacının ikametgahının olduğu veya suçun işlendiği veya tecavüz fiilinin etkilerinin görüldüğü yerdeki mahkemedir. Nitekim burada davacıya seçimlik haklar tanınmıştır. Burada davalının, davaya katılımını zorlayacak yetkili mahkemede dava açmak bazı durumlarda sıkıntı yaratabilecektir. Hal böyleyken davalının da durumu düşünülerek kötü niyetli hareket edilmemesi gerekir. Aksi takdirde  (MK md.2) iyi niyet gereği yetkisizlik kararı dahi verilebilir hale gelecektir ki bu

Bunun yanı sıra davacının Türkiye’de ikamet etmemesi halinde, yetkili mahkeme sicilde kayıtlı patent vekilinin iş yerinin bulunduğu yerdeki ve eğer vekillik kaydı silinmiş ise, Enstitü merkezinin bulunduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.

Üçüncü kişiler tarafından patent başvurusu veya patent sahibi aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir.

Şayet birden fazla mahkeme yetkili ise ; yetkili mahkeme ilk davanın açıldığı mahkemedir.

Patent Hakkına Tecavüzde Görevli Mahkeme

Patent hakkına tecavüz halinde hak sahibi hangi mahkemede dava açacaktır ? Yetkili mahkemenin hangisi olduğunu yukarıda belirtmiştik. Patent hakkına tecavüz fiillerine karşı açılacak davalarda görevli mahkeme tek hakimli olarak görev yapan İhtisas Mahkemeleridir. HSYK’ nın adli yargı çevresinde belirlediği Asliye Hukuk Mahkemesi ve Asliye Ceza Mahkemesi İhtisas Mahkemesi sıfatıyla görev yapacak ve önüne gelen uyuşmazlıkları çözecektir.

Türk Patent Enstitüsünün almış olduğu kararlara karşı açılacak davalarda ise görevli ve yetkili mahkeme Ankara İhtisas Mahkemeleridir.        

Patent Hakkına Tecavüzde Dava Zamanaşımı 

Patent hakkı ihlal edilen kimselerin açacakları hukuk davaları için 551 s. KHK zamanaşımına ilişkin düzenlemeler yapmıştır. 551. s. KHK’nın 145. maddesine göre ; patentten doğan haklara tecavüzden doğan, özel hukuka ilişkin taleplerde zamanaşımı süresi Borçlar Kanunu’nun zamanaşımına ilişkin hükümleri doğrultusunda belirlenir. Borçlar Kanunu’nun düzenlemiş olduğu zamanaşımı süresi ise 2 ve 10 yıldır. İşbu nedenle hakkı ihlal edilen patent hakkı sahibi açacağı hukuk davasında bu zamanaşımı sürelerine dikkat etmekle yükümlüdür.

Tazminat İstenmeyecek Kişiler

Patent hakkı ihlal edilen kimseler bazı durumlarda bu ihlal için tazminat isteyemeyecektir. Nitekim 551 s. KHK’nın 144. maddesi tazminat istenemeyecek kişileri düzenlemiştir. Buna göre ; patent sahibi, sebep olduğu zarardan dolayı, patent sahibine tazminat ödemiş olan kişi tarafından, piyasaya sürülmüş ürünleri kullanan kişilere karşı, KHK’nın bu bölümünde yer alan hukuk davalarını açamaz denilerek kimlere karşı tazminat davası açılamayacağı belirtilmiştir.

Patent ve Patent çeşitlerine ilişkin detaylı yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.