Patentin hükümsüzlüğü, ilgililerinin hukuki süreci başlatmasıyla birlikte patentin sicilden silinmesini ifade etmektedir. 551 s. Patentin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin dokuzuncu kısmı patentin hükümsüzlüğü ve patent hakkının sona ermesini düzenlemiştir. Hükümsüzlük hallerini ve hükümsüzlük davasını detaylıca incelemek yerinde olacaktır :

İlgili KHK’ya buradan ulaşabilirsiniz.

marka patent avukatı

Patentin Hükümsüzlüğü Davasını Kimler Açabilir ?

Uygulamada patentin iptali adı verilen patentin hükümsüzlüğü davasını, zarar gören kişiler veya Cumhuriyet Savcıları açabilir. Cumhuriyet Savcıları da ilgili resmi makamların talebi doğrultusunda bu işlemleri gerçekleştirecektir. Bunun yanı sıra patenti kendi adına tescil hakkına sahip kişiler de bu patentin hükümsüzlüğünü isteyebilirler. Buradaki husus rüçhan hakkına ilişkin bir taleptir.

Patentin Hükümsüzlüğü Davası Kime Karşı Açılır ?

Patentin hükümsüzlüğü davası, davanın açıldığı anda Patent Sicilinde patent sahibi olarak kayıtlı kim ise ona karşı açılır. Şayet patent sahibi birden fazla kişi ise dava hepsine karşı açılacaktır. Patent üzerinde hak sahibi olan kişiler burada zorunlu dava arkadaşı sıfatı taşıyacaklardır.

Patentin Hükümsüzlüğü Davasında Zamanaşımı

Patentin hükümsüzlüğü davası, patentin koruma süresi içerisinde istenilen zamanda açılabilir. Koruma süresinin sona ermesini takiben 5 yıl sonunda dava hakkı zamanaşımına uğrayacaktır. Nitekim 551 s. KHK’nın 130. maddesine göre : ‘Patentin hükümsüzlüğü koruma süresinin devamınca veya hakkın sona ermesini izleyen beş yıl içinde dava edilebilir’ demektedir.

Hükümsüzlük Halleri Nelerdir ?

Patentin hangi hallerde hükümsüz sayılacağı 551 s. KHK’nın 129. maddesinde belirtilmiştir. Buna göre ;

Aşağıdaki hallerde patentin hükümsüz sayılmasına yetkili mahkeme tarafından karar verilir ;

  • Patent konusunun, bu KHK’nın 5. ila 10. maddelerinde belirtilen, patent verilebilirlik şartlarına sahip olmadığı ispat edilmişse,
  • Buluşun, buluş konusunun ilgili olduğu teknik alanda bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak yeterlikte, açık ve tam olarak tanımlandığı ispat edilmişse,
  • Patent konusunun, yapılmış olan başvurunun kapsamı dışına çıktığı veya patentin 45. madde anlamında ayrılmış olan bir başvuruya veya 12. maddeye göre yapılan bir başvuruya dayandığı ve onların kapsamlarını aştığı ispat edilmişse
  • Patent sahibinin, 11. maddeye göre patent isteme hakkına sahip bulunmadığı ispat edilmişse,
  • Patent sahibinin, 11. maddeye göre patent isteme hakkına sahip bulunmadığı hakkındaki iddia, ancak, buluşu yapan veya halefleri tarafından ileri sürülebilir. Bu durumda, bu KHK’nın 12. maddesi hükmü uygulanır

Hükümsüzlük nedenleri patentin sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa, sadece o bölümü etkileyen istem veya istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Bir istemin kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez,

Kısmi hükümsüzlük sonucu, patent ile korunan buluşun iptal edilmeyen istem veya istemleri, bu KHK’nın 5. ila 7. madde hükümlerine uygun olması halinde, patent bu kısım için geçerli kalır.

İzah edilen bu hallerde patentin hükümsüz sayılacağı açıktır. Bu sayım tahdidi (sınırlı) olup hükümsüzlük hallerinin genişletilmesi mümkün değildir. Kısacası, patentin hükümsüzlüğünü isteyen ilgililer bu maddede yer alan hükümsüzlük sebeplerinden başkaca bir sebep ileri süremezler. Hükümsüzlük hallerini madde madde açıklamak yerinde olacaktır :

Patent Verilebilirlik Şartlarına Sahip Olmama ( 551 s. KHK md. 129/a)

551 s. KHK’nın 5. maddesi patent belgesi verilecek buluşun taşıması gereken nitelikleri belirtmektedir. Bu maddeye göre; yeni, tekniğin bilinen durumunu aşan ve sanayiye uygulanabilir olan buluşlara patent verilebilecektir. Yine aynı kanunun 10. maddesinde de buluşun, tarım dahil sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte olmasına binaen sanayiye uygulanabilir olduğu kabul edilmiştir. Bu iki maddede belirtilen şartlara sahip olamama halinde patentin hükümsüzlüğü talep edilecektir. Şayet başvuru anında bu şartlara haiz olmayan bir buluşa her nasılsa patent verilmiş olabilir. Böyle bir halde de ilgililere patenti hükümsüz kılma imkanı verilmek istenmiştir.

Buluşun Tanımlanmaması ( 551 s. KHK md. 129/b)

Buluş, buluşun konusunun ilgili olduğu teknik alanda bir uzmanın onu uygulamaya koyabilmesini mümkün kılacak yeterlik, açık ve tam olarak tanımlanmıyorsa patentin hükümsüzlüğü için ilgililer dava açabilecektir. Buluşun ne şekilde ve nasıl kullanılacağı bu nedenle önem arz etmektedir. Nitekim tescil başvuru sürecinde de izah ettiğimiz üzere başvuru sahibi tarifnamede buluşun nasıl kullanılabileceğini ve özelliklerini detaylı bir şekilde izah etmekle yükümlüydü. Şayet eksik bir anlatım, buluşun kullanılacağı alandaki teknik uzman tarafından tespit edilirse ve buluş o alanda uzmanları tarafından kullanılamayacaksa buluşa patent vermenin bir anlamı olmayacaktır. İşbu nedenle hükümsüzlük davası açabilmek için yeterli sebep oluşmuş olacaktır.

Patent Konusunun Kapsam Dışı Kalması ( 551 s. KHK md. 129/c)

Patent konusu buluş, genel itibariyle bütünlük içerisinde olmalıdır. Patent talep edilen buluş etrafında buna bağlı birçok buluş yer alabilir. Fakat bu buluşlar da ana buluşa bağlı olmalı ve bütünlük arz etmelidir. Şayet böyle bir bağlılığın olmadığı durumlarda veya patent konusunun ana buluş konusunu aştığı, farklı bir amaca hizmet ettiği gibi kapsam genişlemesi söz konusu olursa patentin hükümsüz kalması için dava açılabilecektir. İşbu nedenle ana buluşu çerçeveleyen buluşların konusunun bütünlük arz etmesine dikkat edilmelidir.

Patent İsteme Hakkının Başka Birisine Ait Olması ( 551 s. KHK md. 129/d)

Patentlerin Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 11. maddesi patent isteme hakkının kime ait olduğunu belirtmektedir. Maddeye göre patent isteme hakkı ; buluş sahibine, birden çok buluş sahibi varsa müştereken hepsine, aynı buluş birden çok kişi tarafından gerçekleştirilmişse daha önce başvuru yapana veya rüçhan hakkı olana aittir. Buradaki şartlara aykırı olarak başvuru yapan ve başvurusu kabul edilip patent verilen hak sahibi 11. maddeye aykırı olarak patent hakkı sahibi olmuştur. Böyle bir durumun varlığı halinde ilgililer bu madde hükmüne dayanarak patentin hükümsüzlüğü davasını açabilirler.

Patentin Kısmi Hükümsüzlüğü

Markanın kısmi hükümsüzlüğünde olduğu gibi patent için de kısmen hükümsüzlüğe karar verilebilmektedir. Nitekim hükümsüzlük hallerini düzenleyen 551 s. KHK’nın 129. maddesinin f fıkrası gereğince ; ‘hükümsüzlük nedenleri patentin sadece bir bölümüne ilişkin bulunuyorsa, sadece o bölümü etkileyen istem veya istemlerin iptali suretiyle, kısmi hükümsüzlüğe karar verilir. Bir istemin kısmen hükümsüzlüğüne karar verilemez.’ denilmiştir. Madde metni gayet açık olup şayet hükümsüzlük patentin belirli bir kısmı için söz konusuysa o kısım için hükümsüzlük kararı verilebilir.

Patentin Hükümsüzlüğünün Etkileri ( Hükümsüzlük kararının etkileri )

Patentin hükümsüzlüğe karar verilmesi halinde, bu karar geçmişe etkili olacaktır. Bu nedenle patent veya patent başvurusuna, hukuki bakımdan bu KHK ile sağlanan koruma, hükümsüzlük kapsamında doğmamış sayılır. Madde metni bu şekilde olup hükümsüzlük kararı ile birlikte patent için, başvurunun yapıldığı tarihten itibaren sağlanan koruma artık hüküm ifade etmeyecektir.

Bunun yanı sıra patentin hükümsüzlüğü kararı herkese karşı hüküm doğuracak ve kesin nitelik taşıyacaktır.

Hükümsüzlük Kararının Ek Patent Üzerindeki Etkisi

Mevcut patent için ek patentin de alındığı durumlarda, ana patent için hükümsüzlük kararı verilmesi halinde ek patentin durumu ne olacaktır ? Bu husus 551 s. KHK’nın 132. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu maddeye göre : ‘Patentin hükümsüzlüğüne ilişkin karar, zorunlu olarak, ek patentlerin de hükümsüz olması sonucunu doğurmaz. Ancak, hükümsüzlük kararının tebliğinden itibaren üç ay içinde, ek patentlerin bağımsız patentlere dönüştürülmesi için, başvuruda bulunulmazsa, patentin hükümsüzlüğü ek patentlerin de hükümsüz olması sonucunu doğurur.’

Patentin hükümsüzlüğüne karar verildiği takdirde ek patentin hak sahibi üç ay içerisinde bu ek patent için patent başvurusu yapmalı ve patent başvuru sürecini yürütmelidir. Aksi takdirde patent için verilmiş hükümsüzlük kararı ek patentleri de kapsayacaktır.

Patent ve patent çeşitlerini izah ettiğimiz yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.