Olağanüstü haller mevcut ise çocuğun menfaati uyarınca çocuk ile dede arasında, çocuk ile anneanne arasında veya çocuk ile babaanne arasında kişisel ilişki kurulabilir. Dede, babaanne ve anneannenin torunlarını görme ve torunları ile vakit geçirme hakkı vardır lakin bu hak anne ve babaya tanılan genişlikte olmayacak ve çocuğun gelişimini etkileyecek şekilde tesis edilmemelidir.
Türk Medeni Kanunu 325. madde : ”Olağanüstü haller mevcutsa, çocuğun menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da tanınabilir. Ana ve baba için ön görülen sınırlamalar üçüncü kişiler için kıyas yoluyla uygulanır” şeklindedir. Kanunun bu ve devamındaki maddelerine dayanılarak açılacak kişisel ilişki tesisi davasında aşağıdaki hususlara önemlidir:
Torunla Kişisel İlişki Kurulması Davasında Görevli Mahkeme
Kişisel ilişki tesisine yönelik açılacak davalarda görevli mahkeme Aile Mahkemesidir. Yargı çevresinde Aile Mahkemesi kurulmamış ise Asliye Hukuk Mahkemeleri bu davalara Aile Mahkemesi sıfatıyla bakmaya görevlidir.
Torunla Kişisel İlişki Kurulması Davasında Yetkili Mahkeme
TMK’nın 326. maddesi ise yetkiyi düzenlemiş olup genel yetki kurallarının yanı sıra kişisel ilişki kurulmasına yönelik davalarda çocuğun oturduğu yer mahkemesinin de yetkili olduğu belirtmiştir.
Torunla Kişisel İlişki Tesisi Davasında Davacı
Torunuyla kişisel ilişki tesis edilmesini isteyen dede, babaanne veya anneanne bu davalarda davacı sıfatında olacaktır.
Torunla Kişisel İlişki Tesisi Davasında Davalı
Çocuğun velayeti her kimde ise torunla kişisel ilişki kurulmasına yönelik davalarda davalı da o kişi olacaktır.
Kişisel İlişki Tesisinde Yargılama Süresi
Dede, Anneanne veya Babaanne tarafından açılacak kişisel ilişki kurulması davası süresi davaya bakmakla görevli Aile Mahkemesinin yoğunluğuna göre değişmekte olup ortalama 1 yıl ile 1,5 yıl sürmektedir. Yargılama esnasında çocukla görüş süreleri için tedbir kararı talep edilerek çocuk ile uygun görüşme günlerinin belirlenmesi talep edilebilir.
Torun ile Dede/Babaanne/Anneanne Arasında Kurulacak Kişisel İlişki Süreleri
Velayet hakkı anne ve babaya tanınmış olup bu hakkın kapsamı yine Yargıtay kararları ile belirlenmiştir. Yargıtay, üçüncü kişilerin (şartları oluştuğunda) kişisel ilişki kurma hakları mevcut ise de kişisel ilişki süresinin anne ve babaya tanınan genişlikte olmasının beklenemeyeceğini, tesis edilecek sürenin de annenin velayet hakkını kullanmasını engellemeyecek derecede olması gerektiğini belirtmektedir. Örneğin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi vermiş olduğu 2008/7288 Esas sayılı kararda şu hükmü kurmuştur :
”Kişisel ilişki kurulmasına karar verilen küçükler; M.. 1997, S… 2000 doğumlu olup, her ayın ilk ve üçüncü haftası cumartesi saat 09.00’dan pazar saat 17:00’ye kadar anneanne ve dede ile kişisel ilişki tesisi yaşları itibariyle çocukların eğitim, bedeni ve fikri gelişmesini olumsuz etkileyebileceği gibi davalı babanın da velayet görevini gereği gibi yerine getirmesine engel olacağından daha uygun süreli kişisel ilişki düzenlemek üzere hükmün bozulması gerekmiştir”
Görüldüğü gibi dede, babaanne ve anneanne ile torunu arasında kişisel ilişki tesis edilirken bu esaslara dikkat edilmesi gerekmektedir.
Torunun Dede/Babaanne/Anneanne ile Yatılı Olarak Kalması Mümkün Müdür?
Öncelikle torunun yaşı kişisel ilişkinin nasıl ve ne şekilde kurulması gerektiği konusunda önem taşır. Bu nedenle her somut olay kendi içerisinde ayrı ayrı değerlendirilmeli ve buna göre karar verilmelidir. Kişisel ilişki tesis edilirken çocuğun yaşı çocuğun yatılı kalıp kalamayacağı hususunda önemli bir veridir. Çocuğun emzirme döneminde olması halinde yatılı olarak kişisel ilişki tesisi kurulmamalıdır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2016/12739 Esas sayılı kararında ” Çocuğun yaşı dikkate alındığında, davacı-davalı dede ve babaanne ile çocuk arasında yatılı kişisel ilişki kurulmasının, çocuğun sağlığını, ahlaki ve bedensel gelişimini tehlikeye düşüreceğine ilişkin bir delil bulunmadığına göre, müşterek çocuk ile davacılar arasında ayın belirli hafta sonlarında, yarıyıl tatili ve yaz tatillerinde yatılı olacak şekilde kişisel ilişki kurulmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.”
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi vermiş olduğu başka bir kararda (2006/10351 E.) ise ”velayeti anneye verilen tarafların müşterek çocuğu Y. 2005 doğumlu olup karar tarihinde bir yaşını doldurmamıştır. Emzirme dönemindedir. Bu yaştaki bir çocuğun Cumartesi günü saat 10.00’dan Pazar günü saat 10.00’a kadar, dini bayramların 2. Günü saat 10.00’dan üçüncü günü saat 10.00’a kadar ve Temmuz ayının 1. Günü aynı saat ile Ağustos ayının 1. Günü aynı saate kadar babanın yanında kalacak şekilde kişisel ilişki tesisi çocuğun bakımını engeller. Bu yön gözetilmeden yazılı şekilde kişisel ilişki tesisi usul ve yasaya aykırıdır” şeklinde hüküm kurmuş ve kararı bozmuştur.
Torun ile kişisel ilişki kurulmasını isteyen yurttaşlar iletişim bölümünden tarafımıza ulaşabilirler.