Müşterek çocukların boşanma sonrasında hangi ebeveynin sorumluluğu altında olacağı anlaşmalı boşanmada taraflarca, çekişmeli boşanma davasında ise Aile Mahkemesi tarafından belirlenir. Velayet hakkı, müşterek çocuk veya çocuklar üzerinde anne veya babasının veli olma hakkı olarak tanımlanır. Veli olan anne veya baba, velayet hakkına dayanarak çocuk ile ilgili tüm işlemleri gerçekleştirebilir. Bazı durumlarda ise bu hak kötüye kullanılmaktadır. Velayet hakkının kötüye kullanılması halinde diğer taraf aşağıda izah edeceğimiz üzere velayetin el değiştirmesi için dava açabilir.
Velayet Hakkı Kötüye Kullanılıyor ise Ne Yapılmalıdır ?
Boşanma kararı sonrası çocuğun velayeti anne veya babaya verilir. Velayetin verilmediği taraf ile çocuk arasında da uygun görüşme günleri belirlenir. (Çocukla Kişisel İlişki Tesisi) Velayet hakkı Medeni Kanun kapsamında yalnızca anne ve babalara tanınmış bir hak olup dede veya anane/babaanne gibi kişilerin çocuğun velayetini alma hakları söz konusu değildir. Velayet hakkının kötüye kullanımı genellikle kişisel ilişki tesis edilen günlerde çocuk ile ebeveyninin görüştürülmemesi şeklinde karşımıza çıkar.
Uygulamada her ayın 2 hafta sonu, çocuk ile velayet hakkı sahibi olmayan ebeveyninin görüşmesi sağlanır. Bu sürelerde çocuk ile görüşemeyen kişi, haliyle bir süre daha çocuğunu görmekten mahrum kalacaktır. Hiçbir anne ve babanın çocuk ile olan ilişkisi kısıtlanmamalıdır. Bu nedenlerle Yargıtay vermiş olduğu kararlarda velayet hakkının kötüye kullanılması halinde velayetin el değiştirmesi gerektiğine hükmetmektedir. Bu nedenlerle velayet hakkı sahibi olan ebeveynler çocuğun diğer ebeveyni ile ilişkisini önemsemeli, gerekli kolaylığı sağlamalıdır.
Velayet Hakkının Kötüye Kullanılması Nasıl İspat Edilir ?
Uygulamada velayet hakkının kötüye kullanımını ispata yarayan en önemli araç boşanma kararının icraya konulması ve çocuğun tesliminin yasal yollarla istenmesidir. Şayet velayet hakkını kötüye kullanan bir anne/baba söz konusu ise diğer taraf muhakkak boşanma kararını icraya koymalı ve kişisel ilişki tesis edilen günlerde icra memuru ve pedagog eşliğinde çocuğu teslim almalıdır. Bu durumda çocuk teslim edilmez ve görüşme engellenirse bu durum tutanak altına alınır. Bu durumun birden fazla kere tekrar etmesi halinde ise kanaatimizce velayetin el değiştirmesi davası açılmalıdır.
Velayetin Değiştirilmesi Davası – Velayetin Kaldırılması Davası
Velayet hakkı sahibi anne/baba belirttiğimiz üzere bu hakkı kötüye kullanabilir, çocuğun zararına birçok işlem gerçekleştirebilir. Bu kimi zaman yukarıda belirttiğimiz şekilde gerçekleşir kimi zaman da çocuğa ait mal varlıklarının heba edilmesi şeklinde gerçekleştirilir. Çocuğa yetişecek sağlıklı bir ortam yaratılmaması, çocuğun kötü alışkanlıklar edinmesinde pay sahibi olunması vb. gibi gerekçelerle çocuğun zararına eylemler yapıldığı iddia edilebilir. Bu gibi hallerde velayetin el değiştirmesi için dava açmak gerekmektedir.
Velayet hakkı sahibi olmayan anne/baba, Aile Mahkemesi’nde açacağı dava ile velayetin el değiştirmesini isteyebilir. Bu noktada mahkemeye sunulacak gerekçe ve bunun ispatı önem taşır.