Miras bırakan, ölüme bağlı bir tasarruf ile (vasiyetname veya miras sözleşmesi düzenleyerek) ve mirastan çıkarma gerekçesini bu ölüme bağlı tasarrufunda açıkça belirterek ilgili mirasçıyı veya mirasçıları mirastan çıkarabilir. Mirastan ıskat olarak adlandırılan bu işlem halk arasında mirastan men etme olarak adlandırılmakta olup işlemin neticesinde artık ilgili mirasçı mirasçılık sıfatını kaybedecektir.
Türk Medeni Kanunu’nun 510. maddesine göre miras bırakan şu hallerde saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilecektir:
- Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemiş olmalıdır.
- Mirasçı, miras bırakana veya miras bırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemiş olmalıdır.
Bu hallerin varlığı halinde miras bırakan vasiyetname düzenleyerek veya miras sözleşmesi tanzim ederek mirasçılarını mirastan ıskat edebilir. Madde metninde de belirtildiği üzere ancak saklı pay sahibi mirasçılar mirastan çıkarılabilirler.
Mirastan Iskatın Şartları
Mirasçıların mirastan men edilebilmesi için bazı şartların varlığı gerekmektedir. Miras bırakan dilediği mirasçısını mirastan men edemez. Bunun için bazı gerekçeler ve bazı şartların varlığı aranır. Buna göre bir mirasçının mirastan men edilebilmesi için şu şartlar gerekir :
- Türk Medeni Kanunu’nun 510. Maddesi kapsamında miras bırakana ve/veya ailesine karşı ağır bir suç işlenmiş olmalı veya yine miras bırakana ve/veya ailesine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerine yerine getirilmemiş olması gerekir
- Mirasçılıktan çıkarma iradesi ölüme bağlı bir tasarruf (vasiyetname veya miras sözleşmesi) ile yapılmalıdır.
- Ölüme bağlı tasarruflardan vasiyetname veya miras sözleşmesine yazılacak mirastan çıkarma iradesinin hangi gerekçeye dayandırıldığı açıkça yazılmalıdır. Aksi halde mirastan ıskatın iptali davası açılarak ıskatın haksız olduğu he zaman iddia edilebilir.
Bu şartların sağlanması halinde mirastan ıskat iradesi işleme alınacaktır. Mirastan ıskatın şartlarını örnek Yargıtay kararları ile incelemek gerekirse :
Miras Bırakana veya Ailesine Karşı Ağır Suç İşleme
Türk Medeni Kanunu‘nun 510. maddesi doğrultusunda miras bırakan kişiye veya onun ailesine karşı ağır bir suç işlenmiş ise mirasçı mirastan ıskat edilebilir. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2004/5159 Esas sayılı kararına göre ” Toplanan delillerden miras bırakanın çocuklarından Ha…’in aşırı şekilde borçlandığı, bu borç sebebiyle de alacaklıların murisi ölümle tehdit ettikleri, evini kurşunlaıdkları, davacının (Ha…’in) kusurlu davranışı sonucu bu durumun doğduğu anlaşılmaktadır. Çocuklar da ailenin huzur ve bütünlüğünü korumak, birbirlerine karşı yardım etmek ve saygı göstermek zorundadırlar. Miras bırakan ıskatın sebebinde yanılmamıştır. Iskat yerindedir.” denilmiştir.
Miras Bırakana veya Ailesine Karşı Aile Hukukundan Doğan Yükümlülükleri Yerine Getirmeme
Miras bırakan kişiye veya ailesine karşı aile hukukundan doğan yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde mirastan ıskat mümkündür. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2002/194 Esas sayılı kararında ”Davacının murise karşı aşırı ilgisiz kaldığı, kapıyı ona açmadığı, telefonları yüzüne kapattığı dinlenen tanık beyanları ile sübuta ermiş, murisin vasiyette gösterdiği ıskat sebebi gerçekleşmiştir.” denilerek belirtilen gerekçelerin ıskat sebebi olduğuna hükmedilmiştir.
Mirastan Men Vasiyetname veya Miras Sözleşmesi ile Yapılmalıdır
Mirastan ıskat işlemi muris tarafından sağlığında bir ölüme bağlı tasarruf ile gerçekleştirilmelidir. Mirastan çıkarma işlemi ancak vasiyetname ile veya miras sözleşmesi ile mümkündür. Bunun haricinde düzenlenen bir belge, mirastan ıskat için geçerlilik koşulunu sağlamayacaktır.
Mirastan Çıkarma Sebebi Açıkça Gösterilmelidir
Miras bırakan, ölüme bağlı tasarruf ile mirastan ıskat iradesini bildirdiğinde ıskat gerekçesini de belirtmek zorundadır. Aksi halde yapılan ıskat işlemi geçersiz olacaktır. Bu nedenle vasiyetname veya miras sözleşmesinde ıskat sebebi açıkça yazılmalı ve ileride aksi iddialarda ıskatın gerekçesi araştırılabilmelidir.
Mirastan Iskatın Sonuçları Nelerdir?
Mirastan çıkarılan kişinin mirasçılık sıfatı sona erer. Mirastan herhangi bir şey isteyemez, saklı payı için tenkis davası açamaz. Miras bırakan başka türlü tasarrufta bulunmuş olmadıkça, mirasçılıktan çıkarılan kimsenin miras payı, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi, mirasçılıktan çıkarılanın varsa altsoyuna, yoksa miras bırakanın yasal mirasçılarına kalır. Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin alt soyu, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir.
Yukarıda belirttiğimiz üzere mirasçılıktan çıkarma işlemi, miras bırakan ancak buna ilişkin tasarrufunda çıkarma sebebini belirtmişse geçerli olacaktır. Mirasçılıktan çıkarılan kişi, mirastan çıkarma işlemine itiraz edebilir ve mirastan ıskatın iptalini dava ve talep edebilir.
Yasal Mirasçıların kim olduğuna dair yazımızı okuyabilirsiniz : Kimler Mirasçı Olabilir?