Türk Medeni Kanunu’nun 118. maddesi ve devamında düzenlenen nişanlılık, tarafların evlenme vaadi ile birliktelik sürdürdüğünü ifade eder. Taraflardan en az birisi bu birlikteliğin sonlandırılmasını isteyebilir. Bu halk arasında nişan atma olarak bilinir. Nişanın bozulmasının sonuçları ise yine Türk Medeni Kanunu‘nun 120. maddesinde şu şekilde belirtilmiştir :
- Nişan Atılması Nedeniyle Maddi Tazminat
- Nişan Atılması Nedeniyle Manevi Tazminat
- Hediyelerin Geri Verilmesi
Nişan bozulması halinde tarafların talep edebileceği maddi tazminat ve manevi tazminat ile bu davalara ilişkin bilgilerin yer aldığı yazımızı okuyabilirsiniz : Nişanın Bozulması Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat
Hediyelerin Geri Verilmesi Hakkında Yasal Düzenleme
Türk Medeni Kanunu’nun 122. maddesine göre ”nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır” denilerek hediyelerin iadesi hususu açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır.
Madde metninden de anlaşılacağı üzere nişanlılık döneminde verilen alışılmışın dışındaki hediyeler geri istenebilecektir. Kimlerin bu hediyeleri geri isteyebileceği de açık bir şekilde düzenlenmiştir.
Hediyelerin Geri Verilmemesi Halinde Açılacak Dava
Nişanın bozulması/atılması sonrasında hediyelerin iade edilmemesi halinde bu hediyelerin iadesi için tarafın/tarafların dava hakkı mevcuttur. Türk Medeni Kanunu’nun 122. maddesinde belirtildiği gibi bu davada sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanacaktır.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Nişan atılması sonrasında tarafların birbirine hediyeleri geri vermemesi halinde bu davaya bakmakla görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesinin olmadığı mahalde ise Asliye Hukuk Mahkemeleri bu davaya Aile Mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi vermiş olduğu 2015/4137 Esas sayılı kararında görev hususu ile ilgili şu hükmü kurmuştur: ”Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4.maddesi uyarınca 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun İkinci Kitabı ile 4722 sayılı Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun kapsamındaki aile hukukundan doğan dava ve işler Aile Mahkemesinde görülür. Nişan ve nişanın bozulmasının sonuçlarına ilişkin hükümler Türk Medeni Kanunun İkinci Kitabında ve Aile Hukuku başlığı altında düzenlenmiştir. O halde; nişan hediyelerinin iadesine ilişkin olan davanın Aile Mahkemesinde, Aile Mahkemesi olmayan yerlerde ise Aile Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmesi gerektiği düşünülerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, davanın esası hakkında hüküm tesisi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir.’‘
Davanın Tarafları
Hediyelerin geri verilmemesi halinde nişanlılığın tarafı olan kişiler bu davanın tarafı olacaktır. Şayet hediyeler dava dışı üçüncü bir kişi tarafından verilmiş ise davanın 3. kişi tarafından açılması gerekecektir. Gerçekten de Yargıtay 3. Hukuk Dairesi vermiş olduğu 2014/14502 Esas sayılı kararda şu ifadeleri kullanmıştır : ”Yargılama sırasında toplanan deliller ile 5.000 USD nin dava dışı S. D. tarafından davalının hesabına gönderildiği anlaşılmıştır. Bu durumda, mahkemece; 5.000 USD nin ancak gönderen kişi tarafından davalıdan talep edilebileceği gözetilerek, davacı tarafın 5.000 USD. ye yönelik istemin reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile bu istemin kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiştir.”
Hediyelerin Geri Verilmesi Davasında Zamanaşımı
Türk Medeni Kanunu’nun 123. maddesine göre nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, nişanlılığın sona erdiği tarihten itibaren 1(Bir) yıl geçmekle zamanaşımına uğrayacaktır.
Nişanın Atılması Sonrasında Hangi Hediyeler İade Edilir, Hangileri İade Edilmez?
Türk Medeni Kanununa göre olağandışı hediyeler iade edilmeli ve mutad hediyeler iade edilmemelidir. Olağandışı hediyeler olarak adlandırılan takı vb. hediyeler iade edilmelidir. Bunun yanı sıra kullanmakla tükenecek olan hediyeler ise mutad hediye olarak kabul edilecek ve iadesi talep edilemeyecektir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin vermiş olduğu 2013/19689 Esas sayılı kararın ilgili metni şu şekildedir : ‘‘TMK’nın 122.maddesine göre nişanın bozulması nedeniyle hediyelerin geri alınması istemine ilişkin davalarda kusur aranmaz. Mutad dışı hediyeler ise aynen iade edilir. Aynen iade mümkün değil ise, karşılığı olan bedel sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri verilir. Kural olarak giymekle, kullanılmakla eskiyen ve tüketilen (elbise, ayakkabı, kuaför gideri, pasta, meyve suyu vs. gibi) eşyaların iadesine karar verilemez.”
Hediyelerin Geri Verilmesi Davasında Kusur Aranır Mı?
Nişanın bozulması/atılması sonrasında açılan hediyelerin iadesine yönelik davalarda, nişanın bozulmasına sebebiyet veren kişinin kusuruna bakılmaz. Nişanlılığın sona ermesinde kusuru olan taraf dahi verdiği hediyelerin iadesini isteyebilir.