Arabuluculuk sistemi, hukukumuzda bir süredir uygulanmakta olup tarafların dava yoluna gitmeksizin uzlaşmalarını amaçlamaktadır. Bugüne kadar amacına ulaşmadığı kanaatinde olmakla birlikte sistemin suistimal edildiği de açıktır. Yasa koyucu, taraflara uzlaşma imkanı vermekte iken bir yandan da bazı davalar bakımından tarafları mutlaka anlaşma masasına oturtmaya karar vermiştir. Gerek hukuk davalarında gerek ceza davalarında bazı davalar ve suçlar bakımından uzlaşma/arabuluculuk imkanı getirilmiş, gelinen noktada bu davaların sayısı bir hayli artmıştır. Arabuluculuk sisteminin başarılı olması adına bugün birçok dava, arabuluculuk kurumuna başvuru yapmadan ve bu süreç bitmeden açılamamaktadır. Türk Hukuku’nda arabuluculuk sistemine ilişkin diğer yazımız için tıklayınız : Türk Hukuku’nda Arabuluculuk Sistemi
Dava Şartı Zorunlu Arabuluculuk Hakkında Yasal Düzenleme
6325 Sayılı Arabuluculuk Kanunu’nun Beşinci Bölümü Dava Şartı Olarak Arabuluculuk başlığıyla yasalaşmış olup 18. madde şu şekildedir :
ilgili kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Zorunlu Arabuluculuk Halleri
Belirttiğimiz üzere bugün birçok dava zorunlu arabuluculuk kapsamına alınmış olup dava sayısında düşüş yaşanması ve yargının yükünün hafifletilmesi amaçlanmıştır. Bugün işçilik alacaklarına dair davalar (kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, boşta geçen süre ücreti, işe başlatmama tazminatı, ulusal bayram genel tatil ücreti, AGİ vs.) ile ticari birçok davalar, tüketici mahkemesi sorumluluk alanına giren birçok dava zorunlu arabuluculuk kapsamındadır ve bu davaları açacak kişilerin muhakkak arabuluculuk bürosuna başvuru yapmaları gerekmektedir. Yapılan başvuru neticesinde yukarıda madde metnindeki esaslar doğrultusunda arabuluculuk süreci tamamlanır. Arabuluculuk sürecinde uzlaşma sağlanamaması üzerine ise ilgili mahkemede dava açılır. Dava açacak olan yurttaş, davasının zorunlu arabuluculuk kapsamında olup olmadığını iyi tahlil etmelidir. Bu tip hususlarla ilgili muhakkak bir avukattan bilgi ve hukuki destek alınması isabetli olacaktır.
Zorunlu Arabuluculuk Yoluna Başvurulmaması Halinde Davanın Reddi
Dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk başvurusunun arandığı uyuşmazlıklarda arabuluculuk başvurusu yapılmadan dava açılması karşılaşılan bir durumdur. Bu tip durumlarda ilgili mahkeme, dava şartının sağlanmadığından ötürü davanın usulden reddine karar verebilir. Uygulamada mahkemeler dava şartı olması nedeniyle taraflara süre vererek bu eksikliğin giderilmesini istemektedir. Verilen kesin süre içerisinde bu eksikliğin giderilmemesi halinde dava usulden reddedilecektir. Bu durum da zamanaşımı/hak düşürücü süre gibi hususları etkileyecek ve başvurucu yurttaşı mağdur edecektir. Bu nedenle bu tip durumlarda da bir uzmandan görüş ve yardım almak en sağlıklısı olacaktır.