Türk Medeni Kanunu’nun 1.1.2002’de yürürlüğe girmesiyle evlilik birliğinde mevcut yasal mal rejiminin edinilmiş mallara katılma rejimi olduğu belirlenmiştir. Nitekim eski kanunda yasal mal rejimi olan mal ayrılığı rejimi terkedilmiş, yerine çağdaş bir mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimi tercih edilmiştir. Edinilmiş mal ise Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesinde ; her eşin bu mal rejimi süresinde karşılığını vererek elde ettiği mal varlığı değerleri olarak tanımlanmıştır. Diğer mal rejimleri için Mal Rejimleri yazımızı okuyabilirsiniz.
Burada bu mal rejiminin hangi durumlarda uygulanacağını ve tasfiye davalarında paylaşımın ne şekilde gerçekleşeceğini aktaracağız. Öncelikli olarak hangi tür malların edinilmiş mal kabul edileceğini belirtmek gerekir. Nitekim Aile Mahkemeleri de tasfiye davalarında öncelikli olarak malların niteliğini belirlemekte, yargılamayı da bu üst başlık altında yürütmektedirler.
Hangi Mallar Edinilmiş Mal Kabul Edilir ?
Aile Mahkemeleri, açılan tasfiye davalarında öncelikli olarak malların niteliğini belirleyecektir. Türk Medeni Kanunu da mülkiyet başlıklı TMK 218’de -edinilmiş mallara katılma rejiminde malların iki başlıkta değerlendirileceğini belirtmek amacıyla- edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar demektedir.
Edinilmiş malların neler olduğu Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesinde sıralanmıştır. Maddeye göre bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır :
- Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
- Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
- Kişisel malların gelirleri
- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Madde metninde açıkça sıralanan edinilmiş mallar bu 5 başlık altında toplanmaktadır. Türk toplumunda boşanma işlemleri gerçekleşmiş veya boşanma düşüncesinde olan birçok karı-kocanın malların nasıl paylaşılacağı hakkında pek bir bilgileri yoktur. Bu nedenle tarafımıza da birçok soru gelmiş ve soruların ortak noktası malların nasıl paylaşılacağı olmuştur. Yukarıda saydığımız 5 ana başlık halindeki edinilmiş malları detaylı incelemek gerekirse ;
A. Çalışmanın Karşılığı Olan Edinimler
Evlilik birliği içerisinde eşlerin çalışmalarının karşılığı olan kazançları edinilmiş mal kabul edilmiştir. Nitekim bir çalışanın maaşı, bir işçinin yevmiyesi, bir tüccarın geliri gibi gelirler çalışma karşılığı edinim olarak kabul edilmiştir. Ülkemizde çalışma karşılığı olan edinimler genellikle bir mesleki faaliyetin sürdürülmesi sonucu kazanılan değerleri ifade eder. Kişinin mesleki faaliyeti bağımlı çalışmayı veya bağımsız çalışmayı kapsadığı gibi kişinin mesleğinin bedensel veya zihinsel olması da bu kapsama dahil edilecektir. Daha somut örnekler vermek gerekirse, eşin maaşı, ücreti, kârı, kazancı, bahşişi, aylığı, haftalığı, transfer ücreti gibi kazanımlar Türk Medeni Kanunu’na göre edinilmiş mal kabul edilmektedir.
Bununla birlikte eşlerden birisi evlilik birliği süresince meslek dışı kazançlar da sağlayabilir. Nitekim eş, bilgi yarışmalarından ücretler de kazanabilir. Yine buna benzer olarak resim yarışması, şiir yarışması kazanabilir ve buna bağlı olarak kazanç elde edebilir. Böyle durumlarda da eşin kazanımı edinilmiş mal kabul edilecektir. Günümüzde de sıklıkla ödüllü yarışmalar düzenlenmektedir. Eşlerden birinin Yeteneksizsiniz, Survivor gibi yarışmalara katılması neticesinde kazanım elde etmesi halinde buralardan gelecek kazançlar evlilik birliğinde edinilmiş mal kabul edilecek ve ileride tasfiyeye tabi tutulacaktır.
B. Sosyal Güvenlik veya Sosyal Yardım Kurumlarının Ödemeleri
Edinilmiş mal kapsamında sayılan ikinci husus ise sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık veya benzerlerinin yaptığı ödemelerdir. İlgili kurum ve kuruluşlardan yapılan ödemeler de bir kazanımdır ve bir çoğu temelde çalışma karşılığında kişilere aktarılan değerlerdir. Hal böyleyken bu kazançların da edinilmiş mal sayılması ve tasfiyeye tabi tutulması gerekecektir. Somut örnek vermek gerekirse eşlerin emekli maaşları, emeklilik ikramiyesi, işsizlik paraları, dul ve yetim aylıkları, yaşlılık aylıkları, maluliyet aylıkları, kıdem tazminatları, ihbar tazminatları vb. kazanımlar evlilik birliği içerisinde edinilmiş mal kabul edilmektedir.
*Edinilmiş mallar bakımından kocanın bu kazançlara hak kazanma tarihi önem taşır. Nitekim 1.1.2002 tarihi öncesinde ödemesi yapılmış bir emekli ikramiyesi edinilmiş mal kabul edilecek midir ? Bu noktada kanunun genel hükümleri uygulanacak ve eşin 1.1.2002 öncesi edinimi kişisel mal sayılacaktır. Yine mal rejimin sona ermesinden sonraki tarihte ödemesi yapılmış bir emekli ikramiyesi de kişisel mal sayılacak, tasfiyeye tabi olmayacaktır.
C. Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Ödenen Tazminatlar
Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesinde sayılan edinilmiş mallar kapsamına çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar da yer almaktadır. Bu mallar da TMK gereği edinilmiş mal sayılacak ve tasfiyeye tabi tutulacaktır. Nitekim ülkemizde sıklıkla meydana gelen trafik kazaları ve iş kazaları neticesinde çalışma gücü kayıpları yaşanmakta ve çalışma gücü kaybı yaşayan eşe tazminat ödenmektedir. Eşlere evlilik birliği içerisinde ödenen bu tazminatlar da TMK gereği edinilmiş mal sayılacaktır.
D. Kişisel Malların Gelirleri
Türk Medeni Kanunu’nda edinilmiş mallara katılma rejiminin mülkiyet başlıklı maddede de belirtildiği üzere edinilmiş mal ve kişisel mal ayrımı yaptığı açıktır. Kişisel mallar edinilmiş mallara katılma rejiminde tasfiyeye tabi olmamasına rağmen kişisel mallardan elde edilen gelirler kazanç olarak değerlendirilmiş ve edinilmiş mal olarak kabul edilmiştir. Somut örnek vermek gerekirse; eşlerden birisi 1.1.2002 tarihi öncesinde bir taşınmazın mülkiyetine sahiptir ve buradan kira geliri söz konusudur. Türk Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce mülkiyetine sahip olduğu bu taşınmaz kişinin kişisel malı kabul edilmektedir. Yine buradan elde edilen kira geliri de kişisel mal statüsündedir. Fakat 1.1.2002 sonrasında elde edilecek gelirler kişisel mal sayılmayacak, edinilmiş mal kabul edilecek ve tasfiyeye tabi olacaktır.
E. Edinilmiş Malların Yerine Geçen Değerler
Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesinde edinilmiş mallar sıralanmış ve son fıkrada edinilmiş malların yerine geçen değerler şeklinde bir düzenleme yapılmıştır. Böyle bir düzenleme evlilik birliği içerisinde edinilmiş malın ikame edilmesiyle elde edilecek değerlerin de edinilmiş mal kabul edileceğini göstermektedir. Nitekim evlilik birliği içerisinde bir taşınmaza sahip eşin bu taşınmazı evlilik birliği içerisinde satıp yeni bir taşınmaz alması halinde bu maddede bahsedilen husus gerçekleşecektir. Yeni alınan taşınmaz da edinilmiş mal kabul edilecek ve tasfiyeye tabi olacaktır.
Sık Sorulan Sorular
Eşin Kıdem Tazminatı Edinilmiş Mal Kabul Edilir Mi ?
Bir eşin almış olduğu kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, yaşlılık aylığı ölüm aylığı vb. ödemeler Türk Medeni Kanunu’nun 219. Maddesi gereği edinilmiş mal kabul edilir ve tasfiyeye tabidir
Eşin Kira Geliri Edinilmiş Mal Kabul Edilir Mi ?
Türk Medeni Kanunu’nun 1.1.2002 tarihinde kabulünden sonra malın edinilmiş veya kişisel olup olmaması fark etmeksizin bu mallardan elde edilen gelirler edinilmiş mal kabul edilecektir. Yani bir dükkanın kirası, bir evin kirası gibi kazanımlar edinilmiş mal kabul edilecektir.
Eş Adına Tapuda Kayıtlı Ev-Arsa-Dükkan Edinilmiş Mal Kabul Edilir Mi ?
Türk Medeni Kanunu gereği 1.1.2002 sonrası edinilmiş mallar TMK 219 gereği edinilmiş mal kabul edilecek ve tasfiyeye tabi tutulacaktır.
Şirket Hissesi Edinilmiş Mal Mıdır ?
Türk Medeni Kanunu gereği 1.1.2002 sonrası kurulmuş bir şirket vb. söz konusu ise şirket hisseleri edinilmiş mal kabul edilmektedir. 1.1.2002 öncesi bir şirket hissesine sahip olunmuş ise bu noktada yalnızca hisseden gelecek kar payı için tasfiye talep edilebilir.
Yukarıda da detaylıca bahsettiğimiz üzere Türk Medeni Kanunu gereği yasal mal rejimi kabul edilen edinilmiş mallara katılma rejimi bu şekilde olup malların paylaşımında bu esas üzerinden ilerlenecektir.
Türk Medeni Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.
Mal Rejimleri hususunda Yargıtay kararı sorgulama ekranına buradan ulaşabilirsiniz.