Ülkemizde son yıllarda sıkça karşılaşılan mobbing tabiri, işçilerin işyerinde psikolojik baskı ile işlerinden bezdirilmelerini, istifaya zorlanmalarını ifade etmektedir. Günümüzde işverenlerin kendilerini hukuki danışmanlarla temsil ettirmesi ve işten çıkarma işlemlerini yasalara uygun bir şekilde yapma istekleri karşısında, işçilerin işlerine doğrudan son verememekte, işçiyi istifaya zorlayacak davranışlarda bulunmaktadırlar. Bu nedenlerle işverenler, işçilerine baskı kurmakta, onları psikolojik olarak yıpratmaktadırlar.

Mobbing’e İlişkin Kanuni Düzenleme

İşyerinde mobbinge ilişkin yaptırımın düzenlendiği Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesine göre : ‘ İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. ’ şeklindedir. Türk Borçlar Kanununda düzenlenen bu husus mobbing’e dair en önemli yasal düzenlemedir.

Türk Borçlar Kanunundaki düzenleme haricinde Başbakanlık ve Meclis Komisyonları da mobbing üzerine araştırmalar yazmış ve raporlar yayınlamışlardır. Nitekim Başbakanlık mobbing hususunda genelge yayımlayarak işverenlerin uyması gereken bazı yükümlülükleri sıralamıştır. Bu genelgeye göre işverenler, işçilerine rahat ve huzurlu bir çalışma ortamı yaratmakla mükellef olup işçilerinin sorunlarını bertaraf etme adına her türlü girişimde bulunmaya mecburdur. Şayet bu hususlarda gerekli önlemleri almayan ve işçisinin mobbinge uğramasını engelleyemeyen işverenler, işçilerine tazminat ödemekle yükümlü olacaktır.

Türk Borçlar Kanunu’na buradan ulaşabilirsiniz.

Mobbing’i Önlemede İşverenin Yükümlülükleri

Bir işyerinde işçinin mobbinge uğramaması için işverenler her türlü önlemi almakla yükümlüdürler. Başbakanlık ve meclis araştırma komisyonlarının sunmuş olduğu raporlar doğrultusunda yapılması gereken işlemler şu şekilde sıralanabilir :

• İşverenler, işçilerinin tacize maruz kalmamaları için gerekli bütün önlemleri almalıdır.
• Bütün çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek her türlü eylem ve davranışlardan uzak durmalıdır.
• Toplu iş sözleşmelerine, işyerinde mobbingin önlenmesine dair önleyici nitelikte hükümler konulmalıdır.
• Mobbingin önlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi (Alo 170) üzerinden psikologlar vasıtasıyla işçilere destek sağlanacaktır.

Mobbing Kapsamına Neler Girer ?

Mobbing hususu tamamen her olayda farklılık göstereceği için belirli bir hareketin mobbing olduğu teşhisini koymak çok zordur. Nitekim her olay kendi içerisinde değerlendirilmeli ve sonuçlandırılmalıdır. Bazı durumlarda işyerinin gereği olan bir davranış bazı hallerde mobbing olabilir ve tazminat yoluna gidilebilir. İşte bu nedenle mobbing olabilecek bazı halleri ve davranışları Yargıtay kararları doğrultusunda sıralayacak ve sizlere yardımcı olmaya çalışacağız :

Mobbing belirtilerini şu şekilde sıralamak mümkündür :

1. İşçinin işyerinde azarlanması, konuşmasına izin verilmemesi, eleştirilmesi.
2. Çalışana sürekli fiziki/sosyal saldırı, işçiler arası ilişkilerde dışlanması.
3. İşçilere hoş olmayan imalar, işçiye iftira atmak.
4. Kişiye yapamayacağı ağır işler vererek işi yapmamasına vesile olmak.
5. Kişiye fiziksel şiddet uygulamak, uygulanmasına göz yummak.
6. Kişiye cinsel tacizde bulunmak, cinsel tacizde bulunulmasına göz yummak
7. Kişiye mesleğine ve işine aykırı olarak alakasız işler verilmesi, anlamsız işler verilmesi.

İşyerinde Cinsel Taciz Mobbing Midir ?

İşçinin işyerinde cinsel tacize uğramış olması hem Türk Ceza Kanunu’na göre suç teşkil etmekte hem de İş Kanunu kapsamında mobbing sayılmaktadır. Cinsel tacizin işveren tarafından, iş arkadaşı tarafından veya müşteriler tarafından gerçekleştirilmesi fark etmemekte, cinsel taciz kim tarafından yapılırsa yapılsın mobbing niteliği taşımaktadır.

İşyerinde Psikolojik Baskı Görüyorum. Mobbing Midir ?

İşyerinde işçilerin içerisinde bulundukları psikolojik durumun mahiyeti önem taşımaktadır. Nitekim günümüzde çok önemsenmeyen fakat mobbing sayılabilecek davranışlar çok fazladır. Örneğin ; işçinin sürekli toplantılara çağırılırken bir süre sonra çağırılmaması, işçi geldiğinde konunun değiştirilmesi, işçinin kılık kıyafetiyle dalga geçilmesi, işçinin yaptığı işin sürekli olarak hatalı bulunması, işçinin dışlanması, işçi ile alay edilmesi vb. hususlar da mobbing kapsamındadır.

Mobbing Halinde Ne Yapılmalıdır ?

İşçiler, mobbinge maruz bırakıldıklarını düşünüyor ise öncelikli olarak işverenlerinden bu husus ile ilgili önlem almasını ve bu durumun düzeltilmesini talep etmelidir. Şayet mobbinge konu davranış devam ediyor veya devam etmekle birlikte bazı ek psikolojik tacizler de yapılmaya başlanıyorsa işçiler yapılan bu hususlar kayıt altına almalı, kaba tabirle kendisine yapılan mobbingi delillendirmelidir. Nitekim mobbing hususu tamamen davranışlara yönelik olduğundan ötürü dava aşamasında kanıtlanması güç bir hadisedir. Bu nedenle işçilerin kendilerine yapılan davranışları not etmesi ve kayıt altına alması daha sağlıklı olacaktır. İşçinin yapması gereken işlemleri şu şekilde sıralarsak daha sağlıklı olacaktır. Mobbing halinde işçinin yapması gerekenler şunlardır :

• Kişilik haklarının ihlal edilmesi suretiyle mobbing yapılıyorsa Türk Ceza Kanunu kapsamında bir suç işleniyorsa ilgili mercilere şikayette bulunulmalıdır. Yine aynı şekilde işyerinin İnsan Kaynakları veya Personel Birimlerine bildirimde bulunularak mobbingin bertarafı ve buna yönelik önlem alınması talep edilmelidir.
• Olaylar mümkün olduğunca kayıt altına alınmalı, yazıya dökülmeli, eğer mümkünse iş arkadaşları ile birlikte tutanak tutulmalıdır.
• Fiziksel şiddet söz konusu ise derhal rapor alınmalı ve şiddet belgelenmelidir.
• Mobbing ile birlikte kişide psikolojik rahatsızlık veya fiziksel rahatsızlıkların meydana gelmesi söz konusu ise buna ilişkin raporlar ve belgeler muhafaza edilmelidir.
• İşçi, kendisine yapılan mobbingi iş arkadaşları ile paylaşmalı mümkünse yazılı bir şekilde kendilerine iletmelidir. Nitekim e-mail, sms vb. yollar yazılı ve kalıcı olması sebebiyle Mahkeme safhasında büyük önem taşımaktadır.
• Cinsel tacize uğrayan işçi bu hususu derhal bir iş arkadaşına anlatmalı, iş arkadaşları da bu husustan haberdar edilmelidir. Nitekim mobbing, dava safhasında yoğunlukla tanıklarla kanıtlanmaktadır.

Mobbing İle İlgili Yargıtay Kararları

Bugüne kadar mobbing ile alakalı iş sözleşmelerinin feshi ve tazminat talepleri İş Mahkemelerinde görülmüş ve mobbinge ilişkin Yargıtay Kararları şekillenmiştir. Bazı kararları da burada sizlerle paylaşacağız. Buna göre Yargıtay’ın vermiş olduğu kararlar şu şekildedir :

• Davacının yaptığı iş, mezuniyeti ve kariyeri dikkate alındığında; olumsuz koşullar taşıyan, kapısı dahi olmayan yerde çalışmaya zorlanması mobbingtir.
• Davacının 30 kere görev yerinin değiştirilmesi mobbingtir.
• Davacının cinsel yönden sürekli baskı altına alınarak ilişki teklifinin kabul edilmemesi nedeniyle yapılanlar mobbingtir.
• Davacının işyerinde yalnızlaştırılmaya çalışılması mobbingtir.
• Sık sık yer değiştirme yapılması mobbingtir.
• Yaptığı tanıklık sonrası işyerinde farklı muamelelere tabi tutulması mobbingtir.

Mobbing Halinde Avukatla Temsil

Mobbinge maruz kalan işçiler öncelikli olarak Hukuk Büromuzla iletişime geçmeli ve mobbing konusunda uzman avukatlarımızdan görüş almalıdırlar. Nitekim birçok işçi, elinde yeterli belge ve delil olmaması nedeniyle mobbing nedeniyle işe iade davaları ve alacak davalarını kazanamamaktadır. İşbu nedenle avukatların yol göstermesi bu noktada çok faydalı olacaktır.

Hukuk büromuzda mobbing konusunda uzman avukatlarla iletişime geçmek için tıklayınız.